Idzie nowe – wyspecjalizowane sądy własności intelektualnej w Polsce

Cztery sądy okręgowe w Warszawie, Lublinie, Gdańsku i Poznaniu oraz dwa apelacyjne, w Poznaniu i w Warszawie, zostaną wyznaczone jako sądy wyspecjalizowane do spraw własności intelektualnej i przemysłowej. Długo oczekiwane zmiany wejdą zatem w życie 1 lipca 2020 r. Niezbędna do ich wprowadzenia ustawa została już podpisana przez prezydenta.

Ustawę o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw przegłosowano w Sejmie w lutym 2020 r. Dzięki wprowadzonym poprawkom otrzymamy nowe sądy, które będą zajmować się wyłącznie sprawami dotyczącymi praw własności przemysłowej, praw autorskich i nieuczciwej konkurencji. Do tego dopisano również sprawy o ochronę dóbr osobistych, o ile wiążą się z wykorzystywaniem nazwiska czy wizerunku w sposób marketingowy, np. w celach reklamowych, promocyjnych.

Właściwość nowych sądów własności intelektualnej: sprawy dotyczące praw własności przemysłowej, praw autorskich i pokrewnych oraz praw własności intelektualnej, w tym sprawy o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji, o ochronę dóbr osobistych w takim zakresie, w jakim dotyczą one wykorzystywania dobra osobistego w celu indywidualizacji reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów i usług, jak również o ochronę dóbr osobistych związanych z działalnością naukową lub wynalazczą i wreszcie ochronę innych praw na dobrach niematerialnych.

Wyspecjalizowani sędziowie

Powstające sądy będą wyjątkowe nie tylko dlatego, że przyjmą sprawy tylko wyodrębnionego kręgu tematów. Zgodnie z założeniem ustawodawcy orzekaniem zajmą się sędziowie specjalnie przeszkoleni z zagadnień prawa własności intelektualnej i przemysłowej oraz zwalczania nieuczciwej konkurencji.

Kompetencje sędziów są niezwykle ważne, ponieważ sprawy obejmujące wyżej wymienione zagadnienia są często bardzo skomplikowane. Dlatego też kwestie wynalazków, programów komputerowych, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin, a także tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym będą rozpatrywane w ramach wyspecjalizowanych sądów, ale tylko w sądzie w Warszawie.

Wraz z wprowadzeniem nowelizacji przestanie istnieć jedyny do tej pory wyspecjalizowany sąd, czyli Sąd ds. Znaków Towarowych UE i Wspólnotowych Wzorów Przemysłowych. Toczące się w nim dotychczas sprawy, dotyczące unijnych znaków towarowych i wspólnotowych wzorów, od wejścia w życie nowych regulacji będą rozpatrywane w nowych, wyspecjalizowanych sądach okręgowych.

Obowiązkowy pełnomocnik

Kolejną ważną zmianą wprowadzoną za pomocą znowelizowanych przepisów jest obowiązek posiadania przez strony sporu pełnomocnika – adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego (dla sporów, których wartość przekracza 20 tysięcy złotych). Oprócz reprezentowania klienta przed sądem pełnomocnik wspiera strony sporu w formalnościach i pomaga przygotować dowody i merytoryczne argumenty.

W większości przypadków rzecznicy patentowi do tej pory nie mogli w sprawach dotyczących praw autorskich reprezentować swoich klientów w sądach. Nowelizacja przepisów jest dla nich rozszerzeniem uprawnień logicznie wpisującym się w charakter ich zawodu. Wiele spraw dotyczących własności przemysłowej obejmowało również zagadnienia prawa autorskiego, a zatem przyznanie prawa do reprezentowania klientów w tym obszarze pozwoli rzecznikom patentowym świadczyć swoje usługi kompleksowo.

Nowe instrumenty prawne

Pojawią się też nowe instrumenty w postępowaniach dotyczących własności intelektualnej i przemysłowej. Będzie łatwiej zabezpieczyć dowody i uzyskać informacje w sprawach o naruszenie. Wnioskując o wyjawienie i dostarczenie środka dowodowego będzie można np. uzyskać dokumenty bankowe, finansowe lub handlowe potrzebne do ujawnienia okoliczności naruszenia.

Nowością jest również wprowadzenie szczególnych rodzajów powództwa, tj. powództwa wzajemnego i powództwa o ustalenie, że określone czynności nie naruszają określonego patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji.

Powództwo wzajemne w sprawach o naruszenie prawa do znaku towarowego lub wzoru przemysłowego, obejmujące żądanie unieważnienia lub wygaśnięcia tych praw, do tej pory było możliwe tylko przed Urzędem Patentowym.

Powództwo o ustalenie, że określone czynności nie naruszają danego patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji, pozwala z kolei przedsiębiorstwom planującym inwestycje lub rozwinięcie działalności uniknąć kosztów, jakie wynikłyby w przypadku naruszenia cudzych praw. Chcąc rozpocząć takie postępowanie strony muszą udowodnić istnienie interesu prawnego.

Czy taka specjalizacja jest potrzebna, a jeśli tak, to dlaczego? Środowisko rzeczników patentowych od dawna namawiały do specjalizacji sądów, w których można dochodzić praw związanych z własnością intelektualną. Liczba spraw dotyczących własności intelektualnej rośnie z roku na rok. Są to jednocześnie sprawy skomplikowane i nierzadko rozciągnięte w czasie, dlatego przydzielenie ich do wyspecjalizowanych sądów, również apelacyjnych,  z profesjonalnymi pełnomocnikami powinno poprawić jakość i szybkość orzekania. Pod warunkiem, że wąsko wyspecjalizują się również sędziowie.

Nowelizacja wejdzie w życie 1 lipca 2020 r. Sprawy pozostające w toku do tego dnia będą toczyły się dalej na dotychczasowych zasadach.