Włącz prawo własności przemysłowej w swój business plan! 5 podstawowych narzędzi i korzyści
Prawo własność intelektualnej chroni przedsiębiorców, twórców i innowatorów. Dzięki wyłączności, którą dają różne narzędzie prawne, autorzy opracowywanych i tworzonych rozwiązań mogą w bezpieczny sposób dzielić się swoimi pomysłami i czerpać korzyści finansowe ze swojej pracy. Prawo własności intelektualnej obejmuje różne branże, które chroni w różny sposób. Podobnie, jak majątek fizyczny zabezpiecza się kamerami, sejfami, alarmami czy firmami ochroniarskimi, tak zasoby intelektualne powinny być chronione odpowiednio dobranymi narzędziami prawnymi. Poznajmy je!
Patenty przeznaczone dla ochrony wynalazków i innowacji technicznych
Ochroną patentową można objąć wynalazki, które mają charakter techniczny. Wybrany urząd patentowy (np. krajowy lub europejski) może przyznać wynalazcy monopol na korzystanie ze zgłoszonego rozwiązania na 20 lat. Jednak, aby wynalazek uzyskał ochronę patentową musi spełnić określone wymagania m.in. nowości, przemysłowej stosowalności, nieoczywistości i użyteczności. Ważny jest również aspekt formalny – złożone do urzędu patentowego dokumenty muszą zawierać ściśle określone elementy (opis, rysunki). Warto w tym celu skorzystać z pomocy wykwalifikowanego rzecznika patentowego, aby nie stracić szansy na monopol przez błędy formalno-administracyjne.
Patent można uzyskać m.in. na: maszyny, procesy produkcyjne, substancje chemiczne, substancje lecznicze, a nawet w szczególnych przypadkach na programy komputerowe. 20-letni okres ochronny to czas na uzyskanie dochodów z opatentowanego wynalazku np. przez jego wykorzystanie na wyłączność, sprzedaż lub licencjonowanie praw do produkcji. Po upływie 20 lat wynalazek trafia do domeny publicznej, wzbogacając dorobek techniczny ludzkości i może być wykorzystywany nieodpłatnie i zgodnie z prawem przez wszystkich zainteresowanych. Korzyści, które oferuje system patentowy twórcom wynalazków, w postaci uzyskania wyłączności na czerpanie zysków, stanowią dodatkową zachętę do rozwoju nauki i przedsiębiorczości.
Przykłady:
Patentem mogą być chronione bardzo różne rozwiązania, zarówno projekt fotelika samochodowego dla dziecka Pat.226538, przyrząd do ćwiczenia Pat.242345, jak i opracowanie generatora losowego Pat.237196 czy sposobu i urządzenia do identyfikacji odbiorników energii elektrycznej Pat.229626!
Poziom skomplikowania niektórych wynalazków (co może skutkować ryzykiem naruszenia praw osób trzecich) oraz wysokie wymagania formalne i koszty związane z prawidłowym zgłoszeniem ich do Urzędu Patentowego sprawiają, że pomoc rzecznika patentowego bywa nieoceniona.
Wzory użytkowe – nowe i praktyczne rozwiązania konstrukcyjne
Ochrona wzorów użytkowych dotyczy tych rozwiązań, które nie są innowacyjne, w sposób, który umożliwiłby uzyskanie ochrony patentowej, ale nadal warto zastrzec prawa do nich, ze względu na ich autorski charakter oraz wysoki potencjał komercyjny. W tym przypadku wzorów użytkowych, mówimy o rozwiązania o nowatorskiej strukturze lub układzie elementów, które poprawiają efektywność lub ergonomię danego produktu. Jako wzór użytkowy może być chroniony np. wzór składanego krzesła, który oszczędza miejsce albo wzór narzędzia kuchennego ułatwiającego określone czynności.
Rejestracja wzoru użytkowego jest tańsza i krótsza, niż uzyskanie ochrony patentowej. Aby wzór użytkowy został zarejestrowany musi jednak spełniać określone wymagania m.in. być nowy, oryginalny i mieć praktyczne zastosowanie w produkcji przemysłowej. Gdy rozważamy zgłoszenie produktu, jako wzoru użytkowego warto przeprowadzić wcześniej badania w specjalistycznych bazach danych, aby upewnić się, że nie naruszymy istniejących już praw, w tym celu najlepiej skontaktować się z doświadczonym rzecznikiem patentowym, który posiada dostęp do baz komercyjnych.
Przykłady:
Jako wzór użytkowy może być chroniony produkt, który sam w sobie nie jest innowacyjny, ale w jakiś sposób został udoskonalony lub zmieniony. Takim przedmiotem może być np. gwóźdź Ru.073020, listwa przypodłogowa Ru.070733 czy znicz elektryczny Ru.070612.
Są to rzeczy powszechnie znane, ale mogą podlegać ochronie z uwagi na nowe podejście do ich przeznaczenia, składu lub budowy.
Znaki towarowe i ich funkcje
Tak jak patenty służą ochronie wynalazków, tak rejestracje znaków towarowych stosuje się do zabezpieczenia rozpoznawalności symboli (np. Logotypów) określających dane produkty lub usługi. Ochrona znaków towarowych dotyczy m.in. grafik, kolorów, słów lub kombinacji tych elementów, których celem jest umożliwienie klientowi odróżnienie i identyfikację produktów. Silna rozpoznawalność marki jest niezwykle ważnym atutem w walce o klienta. Znaki towarowe spełniają wiele różnych funkcji. Poza wspomnianą już funkcją odróżniającą stanowią też rodzaj gwarancji jakości nabywanych produktów i usług (m.in. dlatego wszyscy wolimy produkty oryginalne od podróbek). Pozytywny wizerunek marki ułatwia komunikację z klientami oraz budowanie przewagi rynkowej.
Rejestracja znaku towarowego zapewnia właścicielowi wyłączność do korzystania z niego na wskazanym rynku (możemy dokonać rejestracji w wybranych krajach) oraz podstawę prawną do ścigania osób i firm naruszających to prawo (np. przez produkcję podróbek).
Każda firma powinna szczególnie mocno zadbać o ochronę swoich znaków towarowych m.in. logotypów, identyfikacji wizualnej, sloganów, zapachów, dźwięków czy animacji. Przy rejestracji znaku towarowego konieczne jest spełnienie określonych wymagań, takich jak unikalność i zdolność do odróżnienia od innych znaków. Dlatego też warto skonsultować się z wyspecjalizowanym ekspertem, aby dowiedzieć się, czy konkretny znak można zarejestrować. Po uzyskaniu prawa ochronnego ważne jest też stałe monitorowanie nowych oznaczeń i zgłaszanie sprzeciwu, jeśli uznamy, że czyjś nowy znak może naruszać nasze prawa.
Przykłady:
Jako znak towarowy powinieneś chronić oznaczenia, dzięki którym możesz wyróżnić swoje produkty lub usługi. Pamiętaj, aby zadbać o pełną ochronę wszystkich swoich grafik, logotypów czy sloganów, których masz zamiar używać w biznesie. Poniższe znaki należą do jednej firmy, ale każde musiało przejść osobną procedurę zgłoszeniową:
– R.151707
– R.147967
– R.251700
Wzory przemysłowe dla ochrony wzorów i kształtów
Wzory przemysłowe służą do ochrony zewnętrznej formy lub kształtu produktu, który sam w sobie nie musi być innowacyjny. To narzędzie ochrony prawnej szczególnie istotne i często wykorzystywane w branży wnętrzarskiej i designerskiej. Wygląd takich produktów jak ubrania, meble, zabawki, samochody, sprzęty AGD może być chroniony właśnie jako wzór przemysłowy.
Proces uzyskania tego typu ochrony jest stosunkowo prosty i niezbyt drogi, co zachęca firmy do inwestowania w ten rodzaj uprawnień. Chroniona może być zarówno całość, jak i części danego produktu, a pod uwagę szczególnie brane są kontury, kształty, linie, faktury, ornamentacja czy materiał, z którego stworzony jest produkt. Oczywiście najskuteczniejszą strategią jest zgłoszenie jak największej liczby elementów produktu do ochrony, tak aby w razie potrzeby móc bronić się przed działaniami nieuczciwej konkurencji. W opracowaniu skutecznej strategii walki z podróbkami najlepiej pomoże rzecznik patentowy lub radca prawny specjalizujący się w prawie własności przemysłowej.
Przykład:
W czasach digitalizacji, coraz więcej zgłoszeń wzorów przemysłowych dotyczy aplikacji komputerowych oraz też programów komputerowych. Interfejs graficzny czy ikona aplikacji, którą posiadamy na swoim telefonie może zostać objęta ochroną jako wzór przemysłowy.
– graficzny interfejs użytkownika – Rp.28153 (kl. 14.04) – wzór przemysłowy
– ikona aplikacji – Rp.28154 (kl. 14.04) – wzór przemysłowy
W celu zbudowania kompleksowej strategii ochrony dla swoich rozwiązań, warto rozważyć połączenie obu powyżej przedstawionych praw: znaków towarowych i wzorów przemysłowych. Takim przykładem jest choćby mata taneczna, zarejestrowana zarówno jako wspólnotowy wzór przemysłowy (009167190-0001) oraz jako unijny znak towarowy graficzny (018543866), co znacznie zwiększa możliwości jej ochrony:
Dla artystów prawa autorskie
Prawo autorskie chroni interesy twórców i ich wyrażenia artystyczne, jak np. piosenki, muzyka, filmy, obrazy, rzeźby czy fotografie. Nie wymagają one rejestracji ani zgłoszenia do urzędu, a z samego autorstwa wynika prawo twórcy do zarządzania wykorzystaniem swoich dzieł.
W przypadku prawa autorskiego mamy do czynienia z dwojakim rodzajem praw: osobistych i majątkowych. Prawa osobiste dotykają osobistej więzi autora z dziełem, czyli m.in. prawem do przypisywania autorstwa. Są one przynależne bezterminowo i nie ulegają przeniesieniu. Za to prawa materialne, które dotyczą zarządzania samym dziełem, czyli np. wypożyczenia obrazu, zgody na ekranizację powieści czy powielenie fotografii, można np. przenieść czasowo na inne osoby, poprzez umowę licencyjną. O pomoc w przygotowaniu umowy licencyjnej, która odpowiednio zabezpieczy interesy właściciela praw autorskich, najlepiej zwrócić się do rady prawnego, który specjalizuje się w prawie własności intelektualnej.
Przykłady:
O prawach autorskich najczęściej słychać, gdy wybuchają wokół nich spory lub dochodzi do naruszeń. Tak było między innym w sprawie Andrzeja Sapkowskiego i CD Red Project, w której doszło do sporu na tle ustalenia zakresu wynagrodzenia za prawa do Wiedźmina. Inny głośny spór dotyczył ustalenia komu przysługują prawa autorskie i majątkowe za zdjęcie-selfie małpki Naruto, która samodzielnie nacisnęła wyzwalacz aparatu fotograficznego. Ciekawym przykładem spornej sytuacji jest także proces wytoczony przez ZAIKS zakładowi fryzjerskiemu z Wałbrzycha, za puszczanie muzyki z radia. Wszystkie te przykłady pokazują, że prawo autorskie jest wbrew pozorom skomplikowane, a precyzyjne ustalenie tego kto jest właścicielem praw autorskich i majątkowych, decyduje o tym, do kogo trafią zyski finansowe.
Czy warto inwestować w ochronę własności intelektualnej?
Do odpowiedzi na to pytanie każdy inwestor musi dojść samodzielnie, najlepiej jednak skonsultować tę kwestię z profesjonalnymi pełnomocnikami, takimi jak rzecznik patentowy czy radca prawny specjalizujący się w prawie własności przemysłowej. Wybór właściwych narzędzi ochrony własności intelektualnej oraz opracowanie dopasowanej do profilu firmy i jej bieżących możliwości finansowych strategii działania ma ogromne znaczenie zarówno dla rozwoju biznesu, jak i społeczeństwa. To ważne, by firmy, twórcy i wynalazcy byli świadomi różnych możliwości ochrony ich pomysłów i rozwiązań. Wspieranie innowacyjności przyczynia się bowiem do postępu technologicznego i ekonomicznego na całym świecie.
Skuteczna ochrona własności intelektualnej wymaga przemyślanej strategii, dokładnej dokumentacji, spełniania wymagań rejestracyjnych, dbania o przejrzystość umów o poufności, udzielania licencji, jeśli jest to możliwe oraz reagowania na naruszenia. Jest wiele firm, dla których własność intelektualna to kluczowy i najbardziej zyskowny element majątku, którym aktywnie dysonują i uwzględniają w planach biznesowych czy marketingowych na kolejne lata. Zadbanie o odpowiednią ochronę wymaga sporych nakładów czasu i finansów, dlatego też na drodze do zabezpieczenia swoich interesów warto skorzystać z wiedzy i doświadczenia doświadczonych ekspertów, którzy pomogą w ocenie rentowności prowadzonych działań.
