Ready or Not? Rozmawiamy o jednolitym systemie ochrony patentowej
Pierwsza w Polsce międzynarodowa konferencja naukowo-biznesowa poświęcona tematyce jednolitego systemu i sądu patentowego była fascynującym spotkaniem wybitnych teoretyków i praktyków prawa własności intelektualnej. Wymiana poglądów, doświadczeń i różnych perspektyw, utwierdziła nas w przekonaniu, że dyskusja w tak szerokim gronie zawsze prowadzi do najciekawszych wniosków.
Znakomite grono prelegentów i gości obecnych w Muzeum POLIN oraz wyjątkowo licznie zgromadzonych uczestników konferencji online, przywitała na wstępie mecenas Dorota Rzążewska, wspólniczka zarządzająca kancelarii JWP Rzecznicy Patentowi. W trakcie wystąpienia inauguracyjnego podkreśliła ona czynny udział kancelarii JWP w kształtowaniu rynku usług związanych z ochroną własności intelektualnej w Polsce, który trwa od ponad 30 lat. W 2022 roku świętujemy bowiem jubileusz działalności kancelarii JWP Rzecznicy Patentowi i Fundacji JWP – Pomysł Patent Zysk.
Następnie głos zabrali kolejno: dr Tomasz Gawliczek, radca prawny i rzecznik patentowy oraz Piotr Godlewski, krajowy i europejski rzecznik patentowy, wspólnik kancelarii JWP, którzy byli moderatorami oraz współorganizatorami konferencji. W przemówieniu pierwszego z nich usłyszeliśmy, że wydarzenie to ma służyć nie tylko dzieleniu się wiedzą o nowym systemie ochrony patentowej, ale także włączyć do dyskusji na jego temat jak największą ilość osób zainteresowanych. Z kolei w drugim wystąpieniu podkreślono, że dyskusja w tym zakresie powinna toczyć się zarówno na płaszczyźnie naukowej jak i biznesowej. Moderatorzy przedstawili uczestników obu paneli, które składały się na konferencję.
Naukową część konferencji, którą poprowadził dr Tomasz Gawliczek, wypełniły wykłady wybitnych znawców prawa patentowego z całej Europy, a także ich wspólna dyskusja. Pierwsze wystąpienie dr Tamar Khuchua przybliżyło proces powstania systemu jednolitej ochrony patentowej i pozwoliło uporządkować chronologię zdarzeń, które doprowadziły do obecnego momentu. W drugiej kolejności przed mównicą stanął prof. Manuel Desantes Real, który wyjaśnił uczestnikom konferencji, z czego wynika jego sceptycyzm wobec nowego systemu. Jednocześnie na koniec panelu (już w trakcie dyskusji) przyznał on, że pomimo wielu wad system jednolitej ochrony patentowej jest lepszy niż ten, który funkcjonuje obecnie. Następnie wykład poprowadził prof. Laurent Manderieux, który przedstawił argumenty przemawiające za przystąpieniem Polski do Porozumienia o Jednolitym Sądzie Patentowym (w bliskiej i dalszej perspektywie). Przedstawiciele Uniwersytetu Saint-Louis w Brukseli oraz Katolickiego Uniwersytetu w Louvain: Luc Desaunettes i prof. Alaina Strowel zaprezentowali z kolei alternatywy wobec systemu przewidzianego przez UPCA. Odwoływali się przy tym m.in. do systemu ochrony, jaki już obowiązuje w zakresie unijnych znaków towarowych i wzorów wspólnotowych.
Po pierwszej przerwie głos zabrał Leythem Wall, który omówił rolę i zadania europejskich rzeczników patentowych przed Jednolitym Sądem Patentowym. Jako praktyk zwrócił uwagę na te przepisy unijnego pakietu patentowego, które dotyczą kwestii reprezentacji stron w przyszłych postępowaniach. W dalszej kolejności uczestnicy mogli usłyszeć odpowiedź na jedno z kluczowych pytań zadawanych w związku z wdrożeniem nowego systemu ochrony patentowej: czy będzie on korzystny dla małych i średnich przedsiębiorstw? Rozważaniami w tym zakresie podzieliła się dr Krista Rantasaari, która poświeciła temu zagadnieniu swoją rozprawę doktorską. Następnie dyskutowane były kolejne wątpliwości, tym razem związane z możliwością udzielania jednolitego SPC, które także będzie podlegało jurysdykcji Jednolitego Sądu Patentowego. O możliwych scenariuszach w tym zakresie wypowiadała się dr hab. Justyna Ożegalska-Trybalska. Na koniec drugiej części panelu naukowego mieliśmy z kolei okazję posłuchać wystąpienia Barta van Wezenbeeka, który jako przedstawiciel EPI wypunktował, co jeszcze należy zrobić, aby być gotowym na wdrożenie nowego systemu. Na tytułowe pytanie konferencji: ready or not? odpowiedział on przewrotnie: get ready!
W ostatniej części panelu naukowego wystąpili dr Luke McDonagh, Pieter Callens oraz dr Tomasz Gawliczek. Pierwsze wystąpienie wskazywało na te problemy pojawiające się przy obecnych sporach patentowych w Europie, którym może zaradzić utworzenie Jednolitego Sądu Patentowego. Następny wykład był z kolei poświęcony kwestii wyłączenia patentów europejskich spod jurysdykcji UPC. Pieter Callens wskazywał, na co należy zwrócić uwagę przy podejmowaniu decyzji w tym zakresie. Panel naukowy zamykało wystąpienie dotyczące kwestii uczestnictwa Polski w systemie jednolitej ochrony patentowej. Dr Tomasz Gawliczek przypomniał argumenty pojawiające się w tym zakresie w debacie publicznej w latach 2012-2013, a następnie przedstawił fakty i założenia, które powinno się wziąć pod uwagę przy rozważaniu akcesji Polski do systemu UPC. W wystąpieniu pojawiły się również statystyki i porównania do innych krajów Unii Europejskiej.
Panel naukowy zwieńczyła dyskusja ekspertów, w trakcie której byli oni dopytywani przez moderatora o poszczególne kwestie pojawiające się w ich wystąpieniach. Na koniec każdy z nich został zapytany, czy uważa się za zwolennika systemu jednolitej ochrony patentowej oraz jaką radę przekaże Polsce w kwestii decyzji o przystąpieniu (lub nie) do nowego systemu. Wszyscy prelegenci w konkluzjach wskazali, że pomimo wspomnianych wcześniej wad uważają, że udział w nim i jego współtworzenie może być ostatecznie bardziej korzystne niż tylko przyglądanie się mu z oddali.
Drugą część spotkania poprowadził Piotr Godlewski. Wśród zaproszonych gości znaleźli się przedstawiciele bardzo różnych sektorów rynku i instytucji naukowo-badawczych, co pozwoliło przedstawić problem z wielu różnych perspektyw. Ponieważ 75% wszystkich podmiotów dokonujących zgłoszeń w Europejskim Urzędzie Patentowym to uczelnie wyższe oraz instytucje publiczne zaś jedynie 25% sektor prywatny, w gronie ekspertów odnoszących się do praktycznej (biznesowej) perspektywy nowego systemu nie mogło zabraknąć takich osób jak: dr Zuzanna Kowalkiewicz reprezentująca Sieć Badawczą Łukasiewicz, Krzysztofa Maternickiego z Porozumienia Akademickich Centrów Transferu Technologii – PACTT oraz Tomasza Poczęsnego reprezentującego największą polską uczelnię techniczną – Politechnikę Warszawską. Głos firm prezentowali krajowy i europejski rzecznik patentowy Justyna Rechnio, szefowa zespołu patentów Zakłady Farmaceutyczne Polpharma S.A. oraz dr inż. Grzegorz Wesela-Bauman, krajowy i europejski rzecznik patentowy reprezentujący firmę GE Power. Natomiast mecenas Agata Sobol z kancelarii Franzosi Dal Negro Setti w Mediolanie przedstawiła włoską perspektywę na temat nowego systemu.. Dość jednoznaczne stanowisko wszystkich zagranicznych gości mogło (i zapewne w jakimś stopniu miało) wpływ na formułowane tezy w tej części konferencji. Pani Zuzanna Kowalkiewicz pokusiła się o słuszne – potwierdzone przez kolejnych uczestników dyskusji – stwierdzenie „coś za coś” w kontekście nowego systemu i nie przewidzianej możliwości wyłączania poszczególnych państw w wybranym przez Uprawnionego czasie. Nowy przepis, który w opozycji do dotychczas obowiązującego, skutkuje koniecznością utrzymywania patentu jednolitego na wszystkich rynkach to cena – zdaniem zebranych gości – jaką należy zapłacić za tańszy (jednolity) model ochrony patentowej. Pan Tomasz Poczęsny skonstatował, że decyzje w zakresie ostatecznego wyboru procedury i strategii winny leżeć po stronie przedsiębiorców, nie zaś naukowców dostarczających nowych rozwiązań. Pani Justyna Rechnio słusznie zwróciła uwagę, że branża farmaceutyczna, w imieniu której zabrała głos, obecna była, jest i będzie w Polsce niezależnie od istniejących form ochrony, podkreślając jednocześnie specyfikę tej branży i konieczność uwzględnienia interesów innych uczestników rynku przy podejmowaniu tej kluczowej decyzji. Pan Grzegorz Wesela-Bauman wskazał, że w tak dużym przedsiębiorstwie jak GE nastąpił już przegląd patentowego portfolio i jednocześnie zwrócił uwagę, iż w jego opinii pierwsze spory jakie będą miały miejsce przed Jednolitym Sądem Patentowym będą z pewnością bardzo kosztowne. O włoskiej perspektywie i obawach jakie na początku towarzyszyły między innymi środowiskom rzecznikowskim opowiedziała mecenas Agata Sobol, która wyjaśniła, że w miarę upływu czasu, obawy te przerodziły się w akceptację nowego systemu. W kontekście niezbędnego doszkalania w obszarze nowych przepisów rozmawialiśmy z Panem Krzysztofem Maternickim, który przyznał, że uzupełnienie wiedzy pracowników centrów transferu technologii jest niezmiernie ważnym czynnikiem w całym procesie.
Zagadnieniom wiedzy moderujący tę część spotkania Piotr Godlewski poświęcił sporo czasu, wskazując jak ważne jest edukowanie wszystkich podmiotów, które mogą mieć teoretyczny lub praktyczny wpływ na działanie nowego systemu, bowiem tylko rzetelna wiedza pozwoli rozwiewać ewentualne wątpliwości i odpowiadać na pojawiające się pytania.
Na sam koniec panelu biznesowego – przed rozpoczęciem dyskusji ze wszystkimi uczestnikami konferencji – Piotr Godlewski podkreślił, że kancelaria JWP otwiera tym wydarzeniem przestrzeń na dalszą dyskusję w Polsce w związku z nadchodzącym rokiem 2023, kiedy nowy system ma zacząć obowiązywać. Nie opowiadając się po żadnej ze stron, prezentując jedynie różne punkty widzenia i perspektywy, kancelaria JWP podjęła się wysiłku zorganizowania takiego wydarzenia, aby przez kolejne tygodnie, miesiące bądź lata – łącząc interesy wszystkich zainteresowanych stron – wspólnie zadecydować, czy Polska stanie się częścią jednolitej (unijnej) ochrony patentowej.
System jednolitej ochrony patentowej i jednolitego sądu patentowego już niedługo stanie się faktem. W 2023 r. będziemy mogli podzielić się już pierwszymi doświadczeniami związanymi z jego funkcjonowaniem. Przed nami z pewnością kolejne rozmowy, analizy i dyskusje, musimy bowiem dążyć do porozumienia i wypracowania optymalnych rozwiązań, najlepiej robiąc to wspólnie, w gronie naukowców, ekspertów, przedsiębiorców i polityków.
Cieszymy się, że mogliśmy rozpocząć taką dyskusję także w Polsce, bo chociaż nasz kraj nie uczestniczy w systemie jednolitej ochrony patentowej, polskie podmioty będą mogły zdecydować się na ochronę swoich wynalazków w tym systemie, a także będą brać udział w sporach przed Jednolitym Sądem Patentowym. Ważne zatem abyśmy byli gotowi na nadchodzące zmiany i uczestniczyli aktywnie w dyskusji na temat kształtowania systemu jednolitej ochrony patentowej.
Raz jeszcze bardzo dziękujemy naszym znamienitym gościom za niezwykle ciekawą debatę, a partnerom za wsparcie! Cieszymy się, że konferencja spotkała się z tak dużym zainteresowaniem. Dziękujemy za Państwa obecność! Już wkrótce będziemy prezentować kolejne informacje oraz materiały pokonferencyjne. Zapraszamy do ich śledzenia i udziału w dyskusji! #dyskusjaUPC
Zachęcamy też do zapoznania się z informacjami na temat jednolitej ochrony patentowej i Jednolitego Sądu Patentowego i kontaktu z naszymi ekspertami:
