Trendy patentowe w przemyśle kosmetycznym na 2024 rok

Przemysł kosmetyczny to dynamiczna branża, która stale się rozwija, reagując na zmieniające się potrzeby i preferencje konsumentów, korzystając z nowych technologii i dbając o środowisko naturalne. Rosnąca świadomość konsumentów dotycząca zdrowia i środowiska skłania firmy kosmetyczne do opracowywania produktów zawierających składniki naturalne i organiczne oraz produktów bez mikroplastiku, sztucznych barwinków i substancji chemicznych. Wzrasta również świadomość w kwestii testów na zwierzętach i pochodzenia składników odzwierzęcych, przez co firmy kosmetyczne coraz częściej oferują produkty wegańskie oraz odchodzą od testowania swoich produktów na zwierzętach (kosmetyki cruelty free). Ponadto wiele firm zaczęło oferować coraz więcej opcji personalizacji produktów, które uwzględniają indywidualne potrzeby i preferencje klientów, w szczególności w kwestii doboru składników, zapachów czy konsystencji formulacji. Dodatkowo, aby obniżyć negatywny wpływ na środowisko naturalne, firmy zaczęły inwestować w badania i rozwój nowych opakowań ekologicznych oraz stosować bardziej przyjazne opakowania, w tym opakowania oparte na recyklingu materiałów.

Nowe trendy, związane z rozwojem technologii w przemyśle kosmetycznym, które z powodzeniem mogą zastąpić tradycyjne kosmetyki widać w sporej ilości zgłoszeń wynalazków z tej dziedziny. Poszukiwanie dokumentów patentowych dotyczących kosmetyków wykazało, że na przestrzeni ostatnich 3 lat odnotowano 21,355 rodzin patentowych obejmujących 33,685 zgłoszeń wynalazków z tej dziedziny (opracowanie własne na podstawie wyszukiwania w bazie PatBase® firmy Minesoft®). Krajami, w których dokonuje się największej liczby zgłoszeń patentowych takich wynalazków są Chiny, Korea Południowa, Stany Zjednoczone i Japonia (wykres 1). Zgłaszający chętnie dokonywali zgłoszeń międzynarodowych, których zasięgiem może potencjalnie zostać objętych nawet 157 krajów i regionów. Wiodącymi firmami w tej dziedzinie są m.in. Guangdong Univ. of Technology, Shiseido Co. LTd, LG Household and Healt Care LTd., Loreal SA oraz Procter and Gamble Co. Ltd.

Wykres 1. Kraje o największej liczbie zgłoszeń patentowych

Analizując trendy patentowe w ujęciu geograficznym można zauważyć, że liderem światowym są Chiny, natomiast na obszarze Europy temat nie cieszy się aż tak dużym zainteresowaniem. Patrząc pod kątem ilości zgłoszeń wśród krajów europejskich liderami są Niemcy (366 zgłoszeń), Francja (185 zgłoszeń) i Hiszpania (155 zgłoszeń), choć ilościowo łączna liczba zgłoszeń pochodzących z tych krajów jest kilkukrotnie mniejsza niż w samych Chinach. Biorąc pod uwagę liczby zgłoszeń na przestrzeni ostatnich lat zaobserwowano, że największy przyrost nowych zgłoszeń patentowych odnotowano w 2020 roku.

Pośród analizowanych przez nas zgłoszeń patentowych zauważalny jest trend mający na celu ograniczenie wpływu kosmetyków na środowisko naturalne. Coraz częściej w produkcji kosmetyków stosuje się naturalne składniki, takie jak ekstrakty roślinne, olejki eteryczne, algi morskie itp., które są mniej toksyczne dla środowiska i zdrowsze dla ludzi. Dodatkowo kosmetyki ze składnikami naturalnymi są coraz popularniejsze wśród konsumentów, którzy szukają produktów o bardziej ekologicznych i przyjaznych dla skóry składach. Składniki naturalne pochodzą z roślin, minerałów i innych źródeł naturalnych, a ich zalety często obejmują łagodność, skuteczność i mniejsze ryzyko alergii oraz podrażnień. Dużą popularnością cieszą się również fitokosmetyki, które zawierają składniki pochodzenia roślinnego takie jak oleje i ekstrakty roślinne, wyciągi z ziół i kwiatów, witaminy i minerały, przez co są bardziej atrakcyjne, ponieważ są mniej skłonne do wywoływania reakcji alergicznych lub podrażnień niż produkty zawierające sztuczne składniki, takie jak parabeny, ftalany czy sztuczne barwniki. Ponadto firmy produkują fitokosmetyki z surowców pozyskiwanych ze zrównoważonych upraw, co wspiera odpowiedzialne rolnictwo i zachowanie różnorodności biologicznej.

Wśród ostatnio opublikowanych wynalazków ciekawe rozwiązanie, które wpisuje się w trend kosmetyków personalizowanych ujawnione zostało w zgłoszeniu międzynarodowym WO2022124689A1 należącym do GO HYEON JEE, które dotyczy sposobu dostarczania spersonalizowanego ekologicznego zestawu kosmetycznego zgodnego ze składem i typem skóry Klienta. Sposób obejmuje kilka etapów, przy czym pierwszym z nich jest wprowadzenie informacji o Kliencie i danych dotyczących jego skóry niezbędnych do oceny jej stanu przez oprogramowanie do diagnostyki skóry, który określa typ skóry, możliwe alergie lub czynniki alergizujące dla danego typu skóry a następnie oblicza skład kosmetyku opartego o ekologiczne składniki i na tej podstawie produkowany jest zestaw próbny kosmetyków. Według twórców tak otrzymany produkt, dostosowany do potrzeb Klienta, zapewnia skuteczną pielęgnację skóry, a przy tym jest produktem wegańskim nie testowanym na zwierzętach.

Innym podejściem jest opracowanie kompozycji kosmetycznej, która będzie odpowiednia dla szerokiej grupy odbiorców i będzie charakteryzowała się wyjątkowym i nieoczywistym składem. Przykładowo coraz bardziej popularne stają się kosmetyki wzbogacone o kannabidiol (CBD) ze względu na potencjalne korzyści zdrowotne dla skóry i włosów, dzięki swym właściwościom przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwalergicznym. Wiele firm skupia się na różnych formułach kosmetycznych zawierających CBD oraz na dostosowaniu dawek do różnych potrzeb konsumentów. Znane są kremy nawilżające wzbogacone o CBD, które mogą pomóc w utrzymaniu nawilżenia skóry oraz łagodzeniu podrażnień i stanów zapalnych. Mogą być szczególnie skuteczne dla osób z suchą lub wrażliwą skórą. Natomiast balsamy do ust z CBD mogą pomóc w złagodzeniu spierzchniętych ust oraz chronić je przed wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych, takich jak słońce i wiatr. W tym celu na przykład niemiecka firma BIONORICA SE opracowała kompozycję kosmetyczną zawierającą kannabidiol i ekstrakt z imbiru do zastosowania na atopowe zapalenie skóry. Kompozycja według zgłoszenia międzynarodowego WO2023046730A1 łączy w sobie pozytywne działanie CBD i ekstraktu z imbiru, przy czym zawiera najniższe możliwe stężenie CBD i działa zarówno przeciwzapalnie jak i przeciwświądowo. Z kolei w międzynarodowym zgłoszeniu patentowym WO2020097766A1 należącym do firmy HANYI BIO TECH BEIJING CO LTD, skupiono się na zastosowaniu CBD w leczeniu blizn, zwłaszcza blizn przerostowych, powierzchownych, zanikowych, keloidów, blizn przykurczowych lub blizn wklęsłych, jednak  korzystnie blizn potrądzikowych. Natomiast w zgłoszeniu europejskim EP3711752 A1 należącym do firmy HANYI BIO-TECHNOLOGY COMPANY LTD przedstawiono zastosowanie kannabidiolu w kosmetycznym sposobie wybielania skóry. Według twórców wynalazku kanabidiol lub ekstrakt z liści konopii może skutecznie hamować aktywność tyrozynazy, a zatem syntezę melaniny, przez co ma bardzo dobre właściwości wybielające skórę.

W miarę starzenia się społeczeństwa rośnie również zapotrzebowanie na produkty kosmetyczne przeciwdziałające starzeniu, które mogłyby pomóc utrzymać młodszy wygląd skóry, zmniejszyć widoczność oznak starzenia się i zapobiec dalszemu pogłębianiu się tych oznak. Chęć posiadania jędrnej skóry pozbawionej zmarszczek mimo upływu lat, szczególnie bez użycia skalpela wciąż utrzymuje produkty kosmetyczne o działaniu anti-aging na czołowej pozycji na rynku kosmetycznym. Firmy kosmetyczne w badaniach nad tego typu kosmetykami skupiają się przede wszystkim na usuwaniu czynników środowiskowych przyspieszających starzenie się skóry, takich jak promieniowanie ultrafioletowe, oraz zwalczaniu wolnych rodników tlenowych czy suchości skóry w celu opóźnienia samego procesu starzenia się skóry oraz na działaniach profilaktycznych, które przyspieszają biosyntezę i hamowanie rozkładu kolagenu, a jednocześnie przyspieszają syntezę kwasu hialuronowego.

Obecnie najbardziej reprezentatywnym i funkcjonalnym składnikiem do redukcji zmarszczek oraz poprawy elastyczności skóry jest witamina C i jej pochodne, takie jak retinoidy, które wykazują silne działanie przeciwstarzeniowe i przeciwtrądzikowe, niestety jednocześnie powodują silne podrażnienie skóry ze względu na swą kwasowość i niską stabilność, przez co stosowane są w ograniczonym zakresie. Spośród retinoidów można wyróżnić retinol, palmitynian retinolu i tym podobne substancje, które same w sobie mają stosunkowo niewielkie działanie drażniące, jednakże po napromieniowaniu światłem ulegają denaturacji i wykazują problemy z fototoksycznością powodującą podrażnienie skóry. W tym celu na przykład firma NEOPHARM CO LTD opracowała kompozycję o działaniu przeciwstarzeniowym, która jest wysoce stabilna i bezpieczna dla organizmu. Kompozycja według patentu EP3431082 B1 skutecznie zmniejsza widoczność zmarszczek i poprawia elastyczność skóry ze względu na swą wyjątkową zdolność stymulacji biosyntezy kolagenu. W innym zgłoszeniu patentowym CN115444928A należącym do firmy BEIJING BEIMEI ANTI AGING MEDICAL RES INSTITUTE, skupiono się na produkcie kosmetycznym anti-aging zawierającym aktywne peptydy takie jak roślinne SOD, mały peptyd sezamowy, polipeptyd kolagenowy, probiotyczny peptyd aktywny, kwas hialuronowy, naturalny proszek z grzyba Cordyceps sinensis, ekstrakt z Ganoderma lucidum oraz matrycę kosmetyczną, którą stanowi maseczka na twarz lub stosowana zewnętrznie esencja, emulsja lub krem ​​do twarzy.
Ponadto niektórzy producenci wprowadzają produkty anti-aging zapewniające efekt młodszej i bardziej jędrnej skóry, a przy tym będące pochodzenia naturalnego. Wśród ostatnio opublikowanych wynalazków ciekawe rozwiązanie ujawnione zostało w patencie EP3687632B1 należącym do firmy Laboratoires De Biologie Vegetale Yves Rocher, które dotyczy zastosowania komórek merystematycznych Syringa vulgaris L. w produktach kosmetycznych o działaniu przeciwstarzeniowym. Według twórców kompozycje kosmetyczne zawierające co najmniej 5% wagowych ekstraktu komórek merystematycznych z Syringa vulgaris L. w stosunku do całkowitej masy kompozycji działają ochronnie, ujędrniająco, wygładzająco, a przy tym przeciwdziałają wiotczeniu skóry poprzez jej regenerację i poprawę właściwości biomechanicznych.

Dodatkowo w celu ochrony skóry przed szkodliwym wpływem zanieczyszczeń środowiskowych, takich jak smog, pyły, dymy papierosowe, w szczególności w miastach i obszarach o zwiększonym zanieczyszczeniu powietrza, coraz więcej firm projektuje kosmetyki anty-pollution. Kosmetyki te przy regularnym stosowaniu mogą pomóc w utrzymaniu zdrowej i młodszej skóry oraz zapobieganiu przedwczesnemu starzeniu się skóry. Przykłady takich kosmetyków ujawniono w zgłoszeniu patentowym o numerze US5571503A należącym do MAUSNER JACK. Kompozycja kosmetyczna według niniejszego wynalazku zawiera wodę oraz zemulgowany i zdyspergowany w wodzie kompleks przeciw zanieczyszczeniom zawierający  m.in. glikol propylenowy, hydrolizowane białko pszenicy, mannitol, glikogen, ekstrakt drożdżowy, ekstrakt z żeń-szenia, ekstrakt z lipy, pantotenian wapnia, ekstrakt z kasztanowca i biotynę, ponadto kompleks micelarny zawierający fosfolipidy, glikosfingolipidy, pantenol, cholesterol, ekstrakt Crataegus i hialuronian sodu oraz kompleks przeciwrodnikowy i krem ​​​​przeciwsłoneczny.

Dynamicznie rozwijającym się rynkiem jest również rynek kosmetyków dedykowanych wyłącznie dla mężczyzn. Są to produkty stworzone specjalnie z myślą o potrzebach i preferencjach męskiej skóry. Coraz więcej mężczyzn zaczyna dbać o swoją skórę i wygląd, dlatego na rynku pojawia się coraz więcej produktów przeznaczonych specjalnie dla nich. Branża kosmetyczna również rozwija się w kierunku ekologii i to zarówno opakowań jak i składu kosmetyków. Konsumenci szczególną wagę przykładają do tego, żeby skład kosmetyków był jak najbardziej naturalny, nawet kosztem ich trwałości czy koniecznością trzymania kosmetyków w lodówce. Co więcej oczekują personalizacji produktu czyli dostosowania go do wymagań konkretnej osoby, przez co ostatnie lata zaowocowały wytworzeniem nowoczesnych systemów analizy skóry opartych na sztucznej inteligencji (AI), które wykorzystują zaawansowane algorytmy i technologie wizualne do oceny stanu skóry, identyfikacji problemów dermatologicznych i proponowania odpowiednich rozwiązań kosmetycznych lub pielęgnacyjnych. W tym celu systemy AI wykorzystują zdjęcia lub skany skóry do pomiaru parametrów skóry, takich jak poziom nawilżenia, elastyczność, tekstura i poziom pH. Dostarczając konsumentom wiedzy dotyczącej stanu skóry, technologia monitoruje postęp leczenia lub pielęgnacji skóry oraz dodatkowo może udzielić rekomendacji dotyczącej wybranych produktów kosmetycznych lub zabiegów, które mogą pomóc w rozwiązaniu problemów skórnych.

Coraz wyraźniej zarysowuje się także holistyczne podejście konsumentów do własnego ciała, znaczenie ma nie tylko to co jemy, jakie aktywności fizyczne uprawiamy, ale również to co nakładamy na ciało jako składnik kosmetyków do pielęgnacji lub makijażu. Konsumenci są tego świadomi i nie chcą rujnować dobrodziejstwa płynącego ze zdrowego stylu życia, stosując kosmetyki słabej jakości, zawierające szkodliwe substancje chemiczne. Coraz większy procent konsumentów poszukuje zatem kosmetyków o prostym składzie, fitoksometyków czy kosmetyków opartych na biotechnologii, otrzymanych w sposób bardziej zrównoważony. Przewidujemy, że w 2024 roku technologie analizy skóry AI będą dalej rozwijane, przez co staną się bardziej dokładne i zaawansowane. Dodatkowo wzrośnie aktywność patentowa w obrębie personalizacji produktów na podstawie aplikacji do analizy stanu skóry czy testów genetycznych, wzrośnie również zainteresowanie medycyną naturalną i jej wykorzystaniem w produkcji fitokosmetyków.

Artykuł autorstwa: dr inż. Agnieszki Pazik i dr Urszuli Gągały, opublikowany w magazynie Kosmetyki i Detergenty nr 4/2023