Przychodzi wynalazca do rzecznika patentowego…

To nie jest początek świetnego dowcipu, ale współpracy między wynalazcą i rzecznikiem patentowym, czyli dwoma fachowcami ze ściśle powiązanych ze sobą dziedzin. Wiele zależy od jej jakości. Skuteczność ochrony prawnej, rozwiązania w kraju i na świecie, minimalizacja ryzyka naruszenia cudzych praw przy wprowadzaniu produktu na rynek… Wszystko to przekłada się na sukces biznesowy i finansowy naszych działań.

Przy wszelkich projektach z zakresu prac badawczo-rozwojowych, gdy tylko uda się sprecyzować podstawowe założenia potencjalnego wynalazku, potrzebna jest dobra strategia patentowa dla przewidywanego rozwiązania. Rzecznik patentowy przeprowadzi nas przez proces opracowywania takiej strategii. Jednak by usprawnić działania i ułatwić wzajemne zrozumienie, zanim udamy się do rzecznika, przemyślmy kilka kwestii.

1.Co jest istotą mojego rozwiązania?

Po pierwsze i najważniejsze, wybierając się na rozmowę z rzecznikiem patentowym, należy się zastanowić, co stanowi istotę naszego pomysłu. Innymi słowy, należy zdefiniować cechy rozwiązania, które są nowe i nieoczywiste, i na których zastrzeżeniu najbardziej nam zależy, aby uniemożliwić konkurencji stosowanie (kopiowanie) rozwiązania bez naszej zgody. Na tym etapie należy skupić się na konkretnych cechach rozwiązania, a nie tylko na jego zaletach (niewystarczające są zwłaszcza aspekty ekonomiczno-marketingowe). Nie możemy przecież zakazywać konkurencji produkowania urządzenia, które jest „lepsze”, „szybsze” lub „tańsze” niż rozwiązania dotąd znane na rynku. Możemy za to zdefiniować np. konkretne elementy jego budowy, które powodują, że rozwiązanie ma właśnie te zalety.

Należy mieć na uwadze, że zgodnie z polską ustawą Prawo własności przemysłowej (i podobnymi zapisami w innych prawodawstwach), za rozwiązania niepodlegające opatentowaniu uważa się między innymi: metody matematyczne; plany, zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gry; programy do maszyn cyfrowych; przedstawienia informacji; wytwory o charakterze jedynie estetycznym.

Jeśli natomiast po zastanowieniu uznamy, że tym, co prawdziwie wyróżnia nasz pomysł, są elementy jego wyglądu i niespotykane wzornictwo przemysłowe, wówczas zdecydowanie bardziej adekwatną formą ochrony najprawdopodobniej okaże się rejestracja wzoru przemysłowego. W takim wypadku warto zwrócić się bezpośrednio do rzecznika patentowego specjalizującego się w ochronie wzorów przemysłowych, a nie wynalazków.

2.Jaki problem techniczny rozwiązuję i czym moje rozwiązanie się wyróżnia?

Jeśli jednak ewidentnie nasze rozwiązanie ma tzw. cechy techniczne, wówczas następnym krokiem jest zdefiniowanie problemu technicznego, jaki rozwiązuje. Jak wiadomo, potrzeba matką wynalazków – sprecyzujmy więc, jakie potrzeby zaspokaja nasz wynalazek.

Na tym etapie warto też podsumować, dlaczego znane nam dotąd rozwiązania nie spełniały tych potrzeb lub czym różni się nasze rozwiązanie danego problemu od dotąd stosowanych. Jeśli jesteśmy w stanie zidentyfikować konkurencyjne podmioty lub produkty – warto opowiedzieć o nich rzecznikowi patentowemu podczas spotkania.

3.Czy doszło do wcześniejszego ujawnienia?

Pytanie, które na pewno padnie na spotkaniu z rzecznikiem, dotyczyć będzie kwestii ewentualnego wcześniejszego ujawnienia rozwiązania. Zastanówmy się, czy nie opisaliśmy już naszego pomysłu np. w artykule naukowym, na stronie internetowej lub w innych materiałach promocyjnych? A może opowiedzieliśmy już o naszym pomyśle potencjalnym inwestorom lub podwykonawcom? Czy podpisaliśmy z nimi wcześniej odpowiednie umowy o poufności? Wszystkie te ujawnienia mogą stanowić podstawę do ewentualnych późniejszych zarzutów braku nowości naszego rozwiązania, dlatego należy opowiedzieć o nich rzecznikowi, który pomoże nam ocenić ryzyko z nimi związane.

4.Na jakich rynkach chcę działać? W których krajach potrzebna mi będzie ochrona?

Strategia patentowa jest bezpośrednio związana ze strategią biznesową. Dlatego musimy przemyśleć, jaka będzie nasza strategia biznesowa względem rozwiązania, które chcemy chronić. Które rynki (w jakich krajach) są dla nas biznesowo ważne? Pamiętajmy, że ochrona patentowa jest zawsze ograniczona nie tylko czasowo, ale i terytorialnie, a postępowanie przed urzędem patentowym w każdym kraju kosztuje. Dlatego już na samym początku warto dobrze przemyśleć, jak szeroki zakres terytorialny ochrony jest nam potrzebny w wersji minimalnej i optymalnej. Omówmy to podczas pierwszych spotkań z rzecznikiem, ponieważ decyzję o ubieganie się o ochronę w rozszerzonym zakresie terytorialnym można odsunąć w czasie na maksymalnie 12 miesięcy od daty pierwotnego zgłoszenia. Uwzględnijmy, że ochrona udzielonych praw wiąże się z kosztami utrzymywania prawa w mocy. Późniejsze egzekwowanie praw w razie naruszenia też wiąże się z wydatkami.

5.Co jeszcze mogę ochronić?

W kancelarii patentowej możemy również uzyskać pomoc w innych aspektach działalności gospodarczej, takich jak np. budowanie renomy marki poprzez rejestrację znaków towarowych, czy porady prawne dotyczące umów zawieranych ze współpracownikami i podwykonawcami (np. umowy poufności). Warto mieć to na uwadze i umawiając się na spotkanie, zaznaczyć, jakie dokładnie tematy będą nas jeszcze interesowały.

I na koniec – pamiętajmy, że rzecznik patentowy powie nam szczerze, co myśli. Jego rolą jest przewidzieć zagrożenia i zarzuty ze strony urzędu patentowego. Możliwe, że rzecznik doradzi, by np. pozostawić rozwiązanie jako know how firmy. Jednak ostateczna decyzja w sprawie strategii patentowej pozostaje zawsze w rękach właściciela rozwiązania.