Nowelizacja ustawy Prawo własności przemysłowej – październik 2019

Uchwalona przez Sejm w dniu 16 października 2019 r. i dwa dni później przyjęta przez Senat, nowelizacja ustawy Prawo własności przemysłowej stanowi implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej, w szczególności w zakresie związanym z dochodzeniem roszczeń cywilnoprawnych w postępowaniach o naruszenie.

Precyzyjniejsze zapisy

Nowelizacja wprowadza do polskiego porządku prawnego szereg nowych i ciekawych rozwiązań porządkujących zgłaszanie, uzyskiwanie, ograniczanie i unieważnianie patentów, w dużej mierze w celu dostosowania polskiego porządku prawnego do przepisów Konwencji o udzielaniu patentów europejskich. Ujednolicenie obu porządków prawnych przyczyni się niewątpliwie do zniwelowania szeregu odmienności, z którymi musieli się do tej pory mierzyć uprawnieni z patentów polskich i europejskich.

W wyniku nowelizacji doprecyzowano m.in. katalog rozwiązań, które nie będą mogły być traktowane jako wynalazki (w tym m.in. schematy, zasady i metody przeprowadzania procesów myślowych, rozgrywania gier lub prowadzenia działalności gospodarczej, a ponadto programy komputerowe jako takie). Doprecyzowano też zasady formułowania opisu patentowego i wymogi z tym związane, w szczególności w odniesieniu do zastrzeżeń patentowych. Dookreślono również, co należy rozumieć pod pojęciem jednolitości wynalazku.

Ułatwienia, usprawnienia, uproszczenia

Art. 37 pwp zyskał nowe brzmienie, które poszerza możliwość wprowadzania poprawek i uzupełnień do zgłoszenia wynalazku, bez zmiany jego istoty, do czasu podjęcia ostatecznej decyzji o udzieleniu patentu.

Należy również wspomnieć o cennej nowelizacji art. 47 ustawy, która daje możliwość wnioskowania przez zgłaszającego o przeprowadzenie poszukiwania typu międzynarodowego. Umożliwi ono zgłaszającemu uzyskanie bardziej szczegółowych informacji na temat stanu techniki, w porównaniu do informacji otrzymywanych w ramach poszukiwania prowadzonego przez Urząd Patentowy. Oznacza to bowiem, że zgłaszający będzie posiadał pełniejszą wiedzę na temat swojego rozwiązania, która pozwoli mu na szybsze i pewniejsze podjęcie decyzji o ewentualnym wystąpieniu o ochronę wynalazku w innych państwach (w ramach procedury PCT).

Nowelizacja wprowadza również nowe zapisy dotyczące procedury rozpoznawania sprzeciwów wobec decyzji o udzieleniu patentu, które (wzorem znaków towarowych) będą w przypadku uznania w danej sprawie sprzeciwu za bezzasadny rozpoznawane przez wyznaczonego do danej sprawy eksperta, a nie jak dotychczas – przez kolegia orzekające do spraw spornych. Tego rodzaju zmiana powinna zdecydowanie przyczynić się do sprawniejszego i szybszego rozpatrywania zastrzeżeń wobec patentów zgłaszanych przez wszelkie osoby trzecie.

Doprecyzowano również przesłanki odmowy udzielenia patentu, poprzez wskazanie, że odmowa udzielenia patentu będzie miała miejsce w szczególności, gdy wynalazek nie został przedstawiony na tyle jasno i wyczerpująco, aby znawca mógł ten wynalazek urzeczywistnić, a także gdy zastrzeżenia patentowe nie określają przedmiotu żądanej ochrony w sposób jasny i zwięzły lub nie zostały w całości poparte opisem wynalazku. Powyższe doprecyzowanie zostało ujednolicone ze zdefiniowanymi w art. 89 podstawami unieważnienia patentu.

Nowe wymogi, nowe uprawnienia

Nowelizacja zmieniła również treść uprawnień właściciela patentu (art. 66 ustawy), poprzez doprecyzowanie katalogu czynności, których podejmowanie będzie stanowiło naruszenie patentu. Zgodnie z nowymi zapisami ustawy, naruszeniem prawa będzie nie tylko wytwarzanie, używanie, oferowanie, wprowadzanie do obrotu lub importowanie produktów będących przedmiotem wynalazku, ale także ich przechowywanie, składowanie, a także eksportowanie (analogicznie w odniesieniu do patentów chroniących „sposób”). Z treści opisu działań, które nie będą traktowane jako naruszające patent usunięto sformułowanie odnoszące się do korzystania z wynalazku „w niezbędnym zakresie”, o ile takie korzystanie było wymagane na potrzeby ubiegania się o uzyskanie dopuszczenia do obrotu produktów leczniczych. Wskutek zmiany, za działania nie stanowiące naruszenia patentu będą traktowane czynności wymienione enumeratywnie w art. 69 ust. 1 pkt 4. Jednocześnie, co ważne, dodano zapis, zgodnie z którym uzyskanie rejestracji lub zezwolenia, o których mowa w ust. 1 pkt 4, nie wpływa na odpowiedzialność cywilną za wprowadzenie wyrobów do obrotu bez zgody uprawnionego, jeżeli taka zgoda jest potrzebna.

Istotną z punktu widzenia przedsiębiorców zmianę stanowi znowelizowany art. 89 ust. 1 ustawy, który usunął wymóg wykazania interesu prawnego przez osobę wnioskującą o unieważnienie patentu. Wymóg ten w dotychczasowej praktyce orzeczniczej Urzędu Patentowego stanowił istotę wielu sporów patentowych, a na przedsiębiorców nakładał obowiązek wykazania, że ich działalność pozostaje co najmniej konkurencyjna wobec przedsiębiorcy, którego patent chcieli unieważnić. Do tej pory niepewność wynikająca z uznania, bądź nie uznania, przez Urząd Patentowy interesu prawnego wnioskodawcy, towarzyszyła stronom do samego końca postępowania, bowiem rozstrzygnięcie tej kwestii było znane stronom dopiero przy ogłoszeniu decyzji kończącej postępowanie. Brak tej przesłanki, jako warunkującej możliwość inicjowania postępowania o unieważnienie, powinien znacznie przyczynić się do uproszczenia i przyśpieszenia procedowania w sprawach o unieważnienie praw własności przemysłowej (analogicznie jak to ma aktualnie miejsce w postępowaniach dotyczących znaków towarowych).

Zmiany dotyczące ograniczania patentów

W znowelizowanej ustawie dodano również, w ślad za przepisami Konwencji o udzielaniu patentów europejskich, nowy zapis umożliwiający ograniczanie patentów przez zmianę zastrzeżeń patentowych, również w toku trwającego postępowania sprzeciwowego oraz postępowania o unieważnienie patentu. Warunkiem skorzystania z tej możliwości jest złożenie wniosku we wskazanym czasie, tj. odpowiednio – do czasu ustosunkowania się do sprzeciwu, a w sprawach o unieważnienie – przed rozprawą. Przepisy przewidują wprost, że oba postępowania mogą zostać ze sobą połączone w celu ich łącznego rozpoznania, o ile takie rozwiązanie przyczyni się do przyśpieszenia lub usprawnienia postępowania.

Dookreślono również, co ważne, że postępowanie w sprawie ograniczenia patentu w trakcie postępowania o unieważnienie będzie w takim przypadku rozstrzygane w trybie postępowania spornego. Jeśli natomiast do połączenia spraw nie dojdzie, postępowanie w sprawie sprzeciwu lub unieważnieniowe zostanie zawieszone. Tu również znowelizowana ustawa wprowadziła dodatkowy warunek. Zawieszenie będzie miało miejsce tylko w przypadkach, w których rozpatrzenie wniosku o ograniczenie będzie wywierało bezpośredni wpływ na rozpatrzenie sprzeciwu lub wniosku o unieważnienie. Kluczowy zapis dotyczy wskazania wprost, że ograniczony patent nie będzie wywoływał skutków od daty zgłoszenia.

Znowelizowane przepisy ostatecznie eliminują sygnalizowane dotychczas przez praktyków rozbieżności pomiędzy uprawnieniami przedsiębiorców wynikającymi z posiadania patentów europejskich i polskich. Zakończą również spory na temat tego, czy patent po jego udzieleniu może zostać ograniczony. Ułatwią przedsiębiorcom procedowanie, szczególnie w przypadku skierowania przeciwko danemu rozwiązaniu wniosku o unieważnienie, umożliwiając podjęcie różnych form obrony przed pozbawieniem takiego patentu mocy prawnej. Nowa sytuacja prawna, w tym dookreślenie skutku ograniczenia patentu (wstecz) będzie miała z kolei niezwykle istotne konsekwencje dla postępowań cywilnych, inicjowanych przez uprawnionych z patentu przeciwko naruszycielom.

Adwokat i radca prawny pełnomocnikiem w sprawach wzorów przemysłowych i oznaczeń geograficznych

Ostatnia nowelizacja ustawy pwp rozszerza grono uprawnionych do występowania jako profesjonalni pełnomocnicy przed Urzędem Patentowym. Do prowadzenia postępowań zgłoszeniowych i utrzymywania ochrony wzorów przemysłowych i oznaczeń geograficznych dopuszczeni zostaną, poza rzecznikami patentowymi, również radcy prawni i adwokaci. Mimo szeroko dyskutowanych postulatów samorządów adwokackiego i radcowskiego, w postępowaniach dotyczących wynalazków oraz wzorów użytkowych pełnomocnikiem zgłaszającego pozostanie nadal tylko i wyłącznie rzecznik patentowy.

Usprawnione zabezpieczanie dowodów

Nowelizacja wprowadza również istotne zmiany w obszarze dochodzenia roszczeń cywilnoprawnych wynikających z naruszenia praw własności przemysłowej. Wyodrębniono i odrębnie uregulowano dwa rodzaje zabezpieczeń: dowodów oraz informacyjne, co stanowi wyraz uznania odrębnych celów i charakterystyki tych dwóch instrumentów prawnych. Zabezpieczenie dowodów (celem przeprowadzenia postępowania dowodowego przed sądem) wymagać będzie od uprawnionego wykazania uprawdopodobnienia roszczenia lub zagrożenia jego naruszenia. W przypadku zabezpieczenia informacyjnego (zmierzającego do uzyskania od naruszyciela informacji koniecznych do dochodzenia roszczeń) wprowadzono wymóg wykazania wiarygodnych okoliczności wskazujących na naruszenie.

Ustawa w zmienionej treści wchodzi w życie po 3 miesiącach od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Autor: Helena Gajek