Hilary Koprowski – Marzenie o ratowaniu ludzkiego zdrowia i życia

Wynalezienie przez profesora Hilarego Koprowskiego szczepionki na wirusa polio oraz masowe akcje szczepień pozwoliły uratować zdrowie i istnienie milionów ludzi. To szczytowe osiągnięcie w jego karierze naukowej nie jest jednak jedynym ważnym dokonaniem polskiego immunologa i wirusologa.

Marzenie i determinacja do ratowania ludzkiego zdrowia i życia pozwoliły Hilaremu Koprowskiego zapisać się złotymi zgłoskami w historii światowej wakcynologii. Opracowana przez niego szczepionka na wirusa polio wywołującego chorobę Heinego-Medina doprowadziła do kresu jej epidemii, również w Polsce.

Polskie początki

Hilary Koprowski urodził się w 1916 roku w Warszawie. Ukończył stołeczne liceum im. Mikołaja Reja oraz studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1939 roku został także absolwentem Konserwatorium Muzycznego w klasie fortepianu. Po zakończeniu edukacji wraz z rodziną opuścił kraj. Przez pewien czas przebywał we Włoszech, by następnie udać się do Brazylii, gdzie dzięki Fundacji Rockefellera pracował nad rozmaitymi wirusami z różnych zakątków globu. W 1944 roku przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie otworzyły się przed nim wielkie możliwości badawcze. Hilary Koprowski trafił do Laboratorium Lederle, w którym już niebawem miał dokonać przełomowego odkrycia.

W służbie przeciwko polio

Ten moment nastąpił w 1948 roku, kiedy wraz z dwoma amerykańskimi wirusologami stworzył szczepionkę przeciwko wirusowi polio. W celu sprawdzenia, czy nie powoduje ona efektów ubocznych, pierwszą dawkę profesor Koprowski wypróbował na sobie i techniku, który towarzyszył mu w procesie badawczym. W 1950 roku po raz pierwszy podano ją doustnie dzieciom. Jednak na masowe szczepienia przeciwko wirusowi trzeba było czekać do 1958 roku. Wówczas to ponad 250 tysięcy dzieci i niemowląt w Kongo zostało zaszczepionych przeciwko polio.

Rok później profesor Feliks Przesmycki zwrócił się do Hilarego Koprowskiego z prośbą o udostępnienie szczepionki w Polsce. 9 milionów dawek trafiło do kraju, dzięki czemu liczba zachorowań spadła z ponad tysiąca w 1959 roku do 30 przypadków cztery lata później.

Pasja poszukiwania i odkrywania

Lista dokonań i aktywności naukowych profesora Hilarego Koprowskiego jest imponująca. Opracował m.in. modyfikację szczepionki Pasteura przeciwko wściekliźnie, podnosząc jej skuteczność i niwelując skutki uboczne, a także szczepionkę przeciwko różyczce. Zajmował się także badaniami nad zwalczaniem nowotworów oraz poszukiwał leków przeciw przewlekłym chorobom neurologicznym, w tym stwardnieniu rozsianemu. Pod koniec swojej kariery zawodowej uczestniczył w opracowaniu szczepionek podawanych w warzywach, np. pomidorach, sałacie czy szpinaku. Uzyskał około 100 patentów amerykańskich dotyczących szczepionek oraz procesów biochemicznych, znajdujących zastosowanie w medycynie oraz przemyśle farmaceutycznym.

Profesor Hilary Koprowski osiągnął niezwykle dużo w swoim zawodowym dorobku. Przez ponad 30 lat pełnił funkcję dyrektora Instytutu Wistara. Był również dyrektorem Instytutu Biotechnologii i Zaawansowanej Medycyny Molekularnej oraz Centrum Neurowirusologii na Uniwersytecie Thomasa Jeffersona w Filadelfii. Założył Fundację Koprowskich mającą na celu wspieranie nauki w Polsce i polsko-amerykańskiej kooperacji naukowej.

Łączył wielką pracowitość z ciekawością świata. Medycyna i muzyka były jego wielkimi życiowymi pasjami. Nie brakowało mu też dystansu do siebie i cierpkiego poczucia humoru. W jednym z wywiadów wyznał, że najważniejszą szczepionką, na jaką istnieje zapotrzebowanie, jest szczepionka przeciwko głupocie ludzkiej. Jednak nikt nie wie, jak ten cel osiągnąć (źródło).

Profesorowi również ten wyczyn się nie udał. Odszedł w wieku 97 lat, pozostawiając bogaty indeks naukowych osiągnięć i inspirującą historię pełną spełnionych marzeń.

Źródła:

1. S. Łotysz, Polscy wynalazcy. Sylwetki 100 najznakomitszych polskich wynalazców, Wyd. Dragon, Bielsko Biała 2018
2. K. Zioło-Pużuk, Polak i wirusy, Tygodnik Przegląd
3. K.Burda, Jak Polak wygrał z epidemią polio, Newsweek
4. Zmarł prof. Koprowski, twórca szczepionki przeciwko polio, Polska Agencja Prasowa
5. Stworzył szczepionkę przeciwko polio, marzył o innej – przeciwko głupocie, Polskie Radio | Jedynka
6. Podcast: Wieczór odkrywców – rozmowa red. Krzysztofa Michalskiego z prof. Markiem Niemiałtowskim, zawierająca fragmenty archiwalnej rozmowy red. Michalskiego z prof. Hilarym Koprowskim