Dobra strategia prawa własności intelektualnej wynosi firmy na wyższy poziom
Co wyróżnia organizacje, które odniosły sukces we wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań?
Dorota Rzążewska: Firmy, które odniosły sukces w obszarze innowacji mają świadomość, że prawa własności intelektualnej, są narzędziem biznesowym, które służy do rozwoju i wynosi firmę na wyższy poziom rentowności, a także otwiera możliwość działania na zagranicznych rynkach.
Współpraca z kancelarią patentową czy zatrudnienie rzecznika patentowego pozwala przedsiębiorcom dobrać odpowiedni rodzaj praw ochronnych do danego rodzaju produktów czy technologii i w zależności od przyjętej strategii biznesowej, zapewnić ochronę na wybranych rynkach oraz podejmować działania wobec konkurencji. Przedsiębiorcy współpracując z kancelariami patentowymi, po pierwsze zyskują umiejętność doboru praw ochronnych do odpowiednich produktów czy technologii, a po drugie kontrolę nad terytorium działania i zagrożeniami ze strony konkurencji.
To co wyróżnia innowacyjne firmy, to także świadomość wielu możliwych scenariuszy działania. Część przedsiębiorców tworzy działy badawczo-rozwojowe i chroni tworzone w nich własne rozwiązania np. jako patenty lub jako tajemnicę przedsiębiorstwa, częściej jednak firmy podejmują współpracę z zewnętrznymi podmiotami sektora B+R i kupują cudze prawa lub zawierają umowy licencyjne. Są przedsiębiorstwa, które łącza oba podejścia, a także takie, które swój model biznesowy opierają na licencjonowaniu innowacji, które same tworzą.
Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie czy organizacja, która odniosła sukces powinna być duża czy mała oraz jaki model powinna obrać. Są różne możliwości, a kluczowa jest świadomość narzędzi prawa, które wspierają rozwój.
Małgorzata Furmańska: Ze względu na bogactwo praw własności intelektualnej i ich specyfikę, nawet działająca na niedużą skalę firma powinna mieć opracowaną strategię działania, dobraną adekwatnie do potrzeb oraz powiązaną z planem rozwoju. W ramach tak indywidualnie dopasowanej strategii przedsiębiorca może uwzględnić trudności, z którymi się mierzy np. ograniczenia finansowe i cele które chce osiągnąć krótko lub długoterminowo.
Współpraca z takimi kancelariami patentowymi jak nasza, pełni ważną rolę w drodze do komercyjnego sukcesu firm. Jesteśmy w stanie przedstawić aktualny stan wiedzy technicznej w danej branży, wskazać, gdzie są ryzyka naruszeń praw, zweryfikować na ile dany pomysł jest innowacyjny i podpowiedzieć jak można go jeszcze rozwinąć.
Działania na rynku komercyjnym z innowacjami bez strategii ochrony praw własności intelektualnej niesie duże ryzyka prawne naruszenia cudzych praw bądź niejasności w relacji z twórcami czy partnerami projektu badawczo-rozwojowego.
Jakie ryzyko niesie testowanie i wdrażanie nowych pomysłów oraz jak utrzymać nad tym kontrolę?
DR: Największe ryzyko wiąże się z wprowadzaniem na rynek produktu bez sprawdzenia czy nie narusza cudzych praw. Są to niestety nagminne przypadki. Przedsiębiorca inwestuje, często znaczne środki w rozwój i marketing produktu, ale bez należytego przygotowania bardzo szybko może zostać zablokowany przez konkurencję.
W większości takich sytuacji, musimy od początku liczyć się z kosztami, bo na przykład dojdzie do zabezpieczenia roszczeń poprzez nakaz sądowy natychmiastowego usunięcia z rynku produktu, a to niesie ryzyko zerwania całych łańcuchów dostaw, zerwania kontraktów z dystrybutorami – wieloletnich, wypracowanych relacji z sieciami handlowymi.
Takie sytuacje mogą także powodować straty wizerunkowe i negatywnie wpływać na relacje z klientami np. spadek zaufania do marki.
Przed wprowadzeniem produktu na rynek warto przeprowadzić badanie czystości – Freedom to Operate, aby zmniejszyć ryzyko związane z naruszeniem cudzych praw. Gdy jednak do tego dojdzie doradzamy klientom, aby dążyli do polubownego rozwiązania sporu, aby uniknąć wieloletnich i najczęściej kosztownych postępowań. Przedsiębiorca musi liczyć się z tym, że firmy dość ostro walczą z naruszeniami praw własności intelektualnej i przejawami nieuczciwej konkurencji. W tej chwili obserwujemy, że liczba poważnych sporów, chociażby patentowych, wzrasta. Wbrew pozorom polski rynek nie jest spokojny, nasza kancelaria aktualnie prowadzi kilkanaście poważnych sporów tego rodzaju. Koszty postępowania nie są małe i zależą od wartości sporu. Zwykle w grę wchodzą kwoty od stu tysięcy za spór w pierwszej instancji.
MF: Jeśli mamy wszczęte postępowanie o naruszenie patentu, strona pozwana może bronić się tzw. powództwem wzajemnym o unieważnienie tego patentu, który w naszym przekonaniu został naruszony. Dlatego tak ważna, w moim przekonaniu, jest dobra strategia. Musimy wiedzieć czy wynalazek, który zgłaszamy do urzędu patentowego ma szansę na silną ochronę patentem podmiotowym. Ważne aby specjaliści ds. własności intelektualnej przebadali rozwiązanie i odpowiednio sporządzili zgłoszenie patentowe, aby zabezpieczyć rozwiązanie i uniemożliwić unieważnienie patentu.
W przypadku unieważnienia prawa własności przemysłowej, należy uwzględnić koszty opiniowania naruszeń, postępowania przed sądem czy urzędem patentowym, a także zaangażowania i czasu, które to pochłania. Trzeba pamiętać, że jeśli w wyniku postępowania zostanie unieważniony nasz patent, to siłą rzeczy spadają aktywa przedsiębiorstwa i jego wartość, zachwianiu mogą ulec zobowiązania kontraktowe oparte na danym prawie. W związku z tym odpowiednia strategia i przemyślane działania w obrębie ochrony praw własności intelektualnej są w moim przekonaniu kluczowe dla prowadzenia biznesu bezpiecznego prawnie i efektywnego kosztowo.
Jak może wyglądać skuteczna współpraca firmy z kancelarią patentową, której celem jest wymiana wiedzy i rozwój innowacji?
DR: Zbudowanie zindywidualizowanej, dostosowanej do planów rozwojowych firmy strategii ochrony to usługa, którą świadczymy na rzecz wielu firm. Rozpoczynamy od poukładania aspektów prawnych i celów biznesowych. Przeprowadzamy audyt praw własności intelektualnej, definiujemy co w danym przedsiębiorstwie będzie chronione, dobieramy narzędzia prawne, zakres terytorialny i czasowy ochrony a także kalkulujemy budżet. Uwzględniamy też aspekty związane z systemem zarządzania ochroną własności intelektualnej w firmie – w tym regulaminy wewnętrzne czy zapisy umowne z pracownikami. Efektywna ochrona praw własności intelektualnej wymaga stosowania odpowiednich umów, dbania o odnawianie praw oraz monitorowanie rynku i przeciwdziałanie naruszeniom. Przynajmniej raz w roku warto aby osoby, które decydują o rozwoju firmy spotkały się z rzecznikiem patentowym, aby przedyskutować kwestie ochrony własności intelektualnej w odniesieniu do planów związanych np. z wdrażaniem innowacji, rozwojem produktów lub usług, wprowadzaniem ich na rynek, działaniami marketingowymi czy ekspansją za granicę. Takie podejście pozwoli działać efektywnie i bezpiecznie – minimalizować ewentualne zagrożenia, redukować koszty i wspierać rozwój biznesu.
MF: Współpracując z przedsiębiorcą, wiem jaka jest specyfika jego branży. Jeśli plan rozwoju jego biznesu, który polega na tym, że w danym roku przedsiębiorca chce być z dwoma czy z trzema nowymi produktami na kilku rynkach zagranicznych, to możemy zaplanować czynności odpowiednie do harmonogramu i możliwości finansowych, aby zabezpieczyć prawnie klienta. Dużo lepiej wydawać pieniądze na rozwój i na budowanie portfolio swoich praw czy wzbogacanie oferty produktów, niż na zapobieganie kryzysom.
Jak innowacyjność wpływa na wartość firmy z perspektywy interesariuszy i udziałowców?
MF: Posiadanie praw własności intelektualnej daje większe możliwości współpracy z partnerami i pozyskania finansowania. Inne będzie podejście inwestora do pomysłu, który jest już zweryfikowany w wyniku badań czy zgłoszenia patentowego, niż do tego, który jest tylko opisany wewnętrznie w firmie. Przykładowo, samo zgłoszenie patentowe eliminuje ryzyko niekontrolowanego ujawnienia, stanowiącego poważne zagrożenie prawne, utraty możliwości uzyskania ochrony patentowej. Inwestor wie, że to jest pomysł, który obiektywnie ma potencjał innowacyjny i buduje jego przewagę nad konkurencją.
DR: Przyjęcie odpowiedniej strategii może prowadzić do tego, że praw własności intelektualnej będziemy mieć w przedsiębiorstwie sporo, będziemy budować rodziny znaków, wzorów czy patentów, wszystko po to, żeby zbudować przewagę rynkową. Jednak, aby strategia była efektywna, trzeba odpowiednio zarządzać prawami, by były chronione i odnawiane, a co więcej, zwłaszcza w przypadku znaków towarowych – odpowiednio używane.
Polskie znaki towarowe, te znane i rozpoznawalne, mają wartość liczoną w milionach złotych, a za granicą w dziesiątkach miliardów złotych. Warto pamiętać, że jest to efektem przyjęcia odpowiedniej strategii praw własności intelektualnej i konsekwentnego jej realizowania.
Jak zbudować strategię ochrony własności intelektualnej?
- Zdefiniuj, jaki cel ma być realizowany w odniesieniu do Twoich planów biznesowych.
- Ustal, co ochronić i przy pomocy jakiego prawa własności intelektualnej.
- Zdefiniuj zakres terytorialny – określ, gdzie Twoja technologia, produkt lub usługa będą oferowane i dobierz odpowiedni tryb ochrony własności intelektualnej w tych krajach/regionach.
- Zaplanuj, jak długo będziesz korzystać z ochrony.
- Pomyśl, jak zamierzasz korzystać z uzyskanych praw wyłącznych.
- Przygotuj plan zarządzania ochroną własności intelektualnej.
- Zrób kosztorys ochrony praw własności intelektualnej i uwzględnij go w budżecie firmy.
- Korzystaj z pomocy rzeczników patentowych i specjalistów ds. prawa własności intelektualnej.
radca prawny, krajowy i europejski rzecznik patentowy
arbiter w sprawach domen internetowych
mediator
Od niemal trzech dekad doradza przedsiębiorcom skutecznie chronić prawa własności intelektualnej i optymalizować rozwój biznesu. Jest wspólniczką zarządzającą jednej z wiodących polskich kancelarii patentowych. Działa w polskich i międzynarodowych organizacjach, jest autorką wielu publikacji i opracowań.
radca prawny
Specjalizuje się w prawie własności przemysłowej i zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Reprezentuje przedsiębiorców wdrażających nowoczesne rozwiązania, doradza przy zawieraniu umów licencyjnych i przeniesienia praw, a także sporządza i weryfikuje dokumentację związaną zabezpieczeniem własności intelektualnej w kontekście wdrażania innowacji pracowniczych w firmie.
