Czy uda nam się zmniejszyć ilość CO2 w atmosferze?

Zmiany postępujące w obrębie klimatu wywołują szereg burzliwych dyskusji na temat przemysłowej działalności człowieka, rozgrzewając tym samym do „czerwoności” atmosferę wzburzenia i niepokoju. Ogromna rzesza naukowców i laboratoriów z całego świata (np. NOAA) prowadzi monitoring środowiska, jak również szereg intensywnych badań w obrębie postępujących zmian klimatycznych. Wyniki płynące z ich analizy nie pozostawiają przy tym żadnych złudzeń, iż przyczyniamy się do degradacji naszej planety, potwierdzając przy tym „czerwony alarm” dla ludzkości. Wciąż jednak powstaje wiele innowacyjnych rozwiązań opracowanych w celu ograniczania emisji lub eliminowania CO₂ z atmosfery.

IPCC przedstawia jeden z najbardziej obszernych raportów dotyczący zmian klimatu, a konkluzje z niego płynące są jednoznaczne – występuje  konieczność zmian w obrębie emisji gazów cieplarnianych.

Dane przedstawiane na stronach NOAA bezsprzecznie ukazują rosnący globalnie trend zawartości CO₂ w atmosferze. Ilość tego cieplarnianego gazu, jaka uwalniania jest każdego roku do atmosfery rośnie. Nic więc dziwnego, że już nie tylko naukowcy, ale także szereg firm i przedsiębiorców zajmuje się rozwojem nowych technologii ograniczających nie tylko emisję dwutlenku węgla, ale również technologii pozwalających na bezpośrednie eliminowanie CO₂ z atmosfery. W obrębie tej grupy można wymienić chociażby firmy takie jak Climeworks, Carbon Engineering (wspierana chociażby przez Billa Gatesa), Global Thermostat (współpracująca z Coca-Cola), a także szereg innych.

Ponad wszelką wątpliwość potrzebujemy rewolucji zmieniającej wszelkie zasady gry (ang. “game changer”) pozwalającej na zmianę myślenia i zastąpienie technologii prowadzących do wytwarzania dwutlenku węgla podczas spalania paliw kopalnianych na technologie zdolne na wielką skalę do redukowania jego emisji.

Jednym z podejść do eliminowania CO₂ jest wykorzystanie technologii CCS (ang. carbon capture and storage, tj. sekwestracja CO₂) znanej i rozwijanej od lat technologii, która w uogólnieniu polega na wyłapaniu CO₂ zanim jeszcze trafi do atmosfery, przetransportowaniu i zdeponowaniu np. w głębi ziemi lub przetworzeniu. Technologia te ma zastosowanie głównie w obszarach, w których dwutlenek węgla wytwarzany jest w dużych ilościach (np. elektrownie), dlatego też jej stosowanie na szeroką skalę jest mimo wszystko ograniczone.

Zbliżonym podejściem, choć nieco bardziej efektownym jest wyłapywanie CO₂ bezpośrednio z atmosfery. I choć na pierwszy rzut oka wydaje się to mało racjonalne, to pierwsza komercyjna farma wyłapująca CO₂ z atmosfery została oddana do użytku przez Szwajcarską firmę Climeworks w 2017 r. Wyłapany z atmosfery dwutlenek węgla wykorzystywano m.in. do stymulowania wzrostu roślin w szklarniach, a także sprzedawano wytwórcom napojów gazowanych.

Największym jak dotąd projektem realizowanym przez Climeworks (eliminowanie dwutlenku węgla bezpośrednio z atmosfery) jest „Orca”. Komercyjna farma oddana do użytku w Islandii, w 2021 r. Jej zdolność do pochłaniania CO₂ z atmosfery szacowana jest na 4000 ton rocznie. „Orca” swym wyglądem przypomina metalowe kontenery, które za pomocą odpowiednich wiatraków pompują powietrze do kolektora, którego zadaniem jest wyłapanie CO₂, a tym samym jego „zatężenie”, tak by już w następnym etapie skoncentrowanym dwutlenkiem węgla nasycić wodę i wtłoczyć ją na około 1 km w głąb ziemi. W konsekwencji tego zgromadzony dwutlenek węgla w głębi ziemi ulega zmineralizowaniu, a tym samym przekształceniu w nieszkodliwe dla środowiska węglany. Sama farma dodatkowo zasilana jest energią odnawialną, tj. energią geotermalną pochodzącą z pobliskich źródeł cieplnych.

Climeworks pracuje już nad znacznie większymi projektami (m. in. w Szkocji i USA) zdolnymi do eliminowania bezpośrednio z atmosfery nawet do jednego miliona ton CO₂ rocznie, co odpowiada ilości CO₂ jaka jest pochłaniana przez około 40 milionów drzew.

Mimo szeregu zalet, technologia jest ekonomicznie nieopłacalna ze względu na wysokie koszty eksploatacji, duże zużycie wody, ryzyko skażenia wód gruntowych, etc., dlatego też bardziej racjonalne wydaje się rozwijanie technologii skupiających się na redukcji wytwarzania dwutlenku węgla, niż jego eliminowania z atmosfery. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że “Orca” mimo, iż stanowi jedynie mały krok dla ludzkości, w porównaniu do potrzeb jakie przed nami stoją, to mimo wszystko jest to doskonały przykład prób rozwiązania wyzwań, które przed nami stoją. Aktualna lista wszystkich farm i projektów CSS.

Warto przy tym również nadmienić fakt, że założyciel m.in. Tesli — Elon Musk zaoferował największą w historii nagrodę za najlepszą technologię pozwalającą na usuwanie dwutlenku węgla, a jej wysokość to aż 100 000 000 $. Rywalizacja będzie trwała do 2025 roku, warto więc się tym zainteresować i śledzić poczynania innych graczy.

Wzrost zainteresowania technologiami przechwytywania dwutlenku węgla widoczny jest także w obrębie literatury patentowej. Trend wzrostowy jest tu bardzo wyraźny i na przestrzeni ostatniej dekady widać zarówno systematyczną, jak i istotną intensyfikację prowadzonych i publikowanych prac. Nie warto więc pozostawać obojętnym w tym obszarze i mieć dokładny obraz stanu techniki szybko postępujących zmian.

Warto mieć także na uwadze fakt, iż prawa wyłączne przyznane zgłaszającemu wchodzą w skład aktywów przedsiębiorstwa i są narzędziem do monopolu, który przekłada się na zyski finansowe. Mogą służyć nie tylko ochronie własnych interesów, ale również być przedmiotem obrotu. Inwestowanie w rozwój, to istotny element budowania przewagi rynkowej, a obrót prawami własności intelektualnej może stanowić jedną ze strategii rynkowej, zwłaszcza w obszarach szerokiego zainteresowania. W obrębie szybko następujących zmian, licencjonowanie i obrót prawami wyłącznymi, to istotny element, który warto mieć również na uwadze. Dobór odpowiednich instrumentów ochrony, to jak nimi obracać, jak budować przewagę, to zagadnienia z którymi rzecznik patentowy, jako doradca biznesowy ma styczność każdego dnia.