Potrzeba matką wynalazków – innowacje w czasach koronawirusa

Natura, szczególnie wiosną, może być inspiracją do twórczego działania. Jednak w tym roku zupełnie inne prawa, podyktowane przez koronawirus, rządzą światem i popychają go do poszukiwania nieoczywistych rozwiązań.

Zwykle większość innowacji powstaje w wyniku przeprowadzenia żmudnego procesu badawczego, czyli setek godzin spędzonych w laboratorium. Nieoczekiwanie, z powodu epidemii COVID-19, trzeba szybko znaleźć nowe pomysły na zaradzenie problemom, np. ograniczeniom w dostępności sprzętu. Potrzebne są nowatorskie pomysły.

Druk 3D biegnie na odsiecz

Znane od blisko 20 lat technologie przyrostowe, czyli druk 3D, w ostatnim czasie zostały „odkryte” na nowo. Dostępność i spadająca cena drukarek 3D sprawiły, że ta technika wytwarzania staje się coraz bardziej dostępna.  . Jedną z najbardziej popularnych i najtańszych technologii drukowania jest FDM, czyli nakładanie warstwa po warstwie roztopionego materiału termoplastycznego. Zazwyczaj technologię FDM wykorzystuje się do wytwarzania jednorazowych modeli  i prototypów oraz małych serii produktu, kiedy ze względu na koszt produkcji stosowanie tradycyjnych metod wytwarzania jest nieopłacalne. Technologie addytywne nie tylko pozwalają na wytwarzanie skomplikowanych przestrzennie form ale też czas ich produkcji jest znacznie krótszy. To właśnie te cechy sprawiły, że druk 3D może być użyteczny w walce z epidemią COVID-19.

Do It Yourself

W przypadku koronawirusa SARS-CoV-2  kluczowe są środki ochrony osobistej oraz respiratory. W  obliczu ogromnych braków tych sprzętów okazało się, że można, niczym Adam Słodowy w „Zrób to sam”, przerobić lub zmodyfikować istniejące przedmioty tak, aby pełniły pożądane funkcje.

Na przykład włoski startup Isinnnova dostosował maski do nurkowania firmy Decathlon do potrzeb osób wymagających wentylacji. Kluczem do sukcesu okazało się opracowanie specjalnego zaworu (nazwanego przez twórców zaworem Charlotte). [więcej].

Źródło: https://tiny.pl/7qh2h

Z kolei czescy wynalazcy opracowali maski ochronne (przyłbice) do ochrony osobistej, które można wydrukować na drukarce 3D.

Polski inżynier Przemek Stachura zaprojektował trójwymiarowy model adaptera do specjalnego typu filtrów do masek oddechowych 3M. Projekt spotkał się z zainteresowaniem zwłaszcza ratowników medycznych. Inny wynalazca, Filip Kober, zaprojektował zawory do respiratorów w różnych wariantach przepływu powietrza.

Oprócz skomplikowanych struktur, są również małe lecz bardzo użyteczne wynalazki, takie jak np. regulator do maseczki ochronnej. Noszenie maski przez bardzo długi czas nadwyręża uszy, które są punktem zaczepu dla gumek przytrzymujących maseczkę na twarzy. Nieskomplikowane, acz wielce użyteczne rozwiązanie zaproponowało HP, drukując regulator zakończony obustronnie haczykami, które pozwalają na przytrzymanie maseczki bez „pomocy” uszu.

Źródło: https://tiny.pl/7qh8x

W walce z wirusem drukarze 3D nie ograniczyli się wyłącznie do masek czy elementów do respiratorów. Prawdopodobnie na dłuższy czas będziemy się musieli przystosować do ograniczonego kontaktu nie tylko z osobami ale też z przedmiotami. W tę potrzebę świetnie wpasowali się Spectrum Filaments oraz  Materialise opracowując uchwyt na klamki do otwierania drzwi bez użycia rąk. Jeszcze dalej poszedł Martin Stiober z wiedeńskiego Uniwersytetu Medycznego. Jego „Safegrabber” to uniwersalny hak do otwierania drzwi, zapalania światła czy służący jako wieszak.

Źródło: https://tiny.pl/7qhsk

Pogarszająca się sytuacja epidemiczna wyzwala w ludziach również wiele pomysłów na nie tylko na poszukiwanie doraźnych rozwiązań, może też okazać się szansą na zupełnie nowe wynalazki, podyktowane potrzebą prowadzenia higienicznego życia i ograniczonego kontaktu. Czasem geniusz rozwiązań tkwi w ich prostocie, a nowoczesne technologie, takie jak druk 3D, pozwalają na szybką realizację potrzeb.

Prawa własności przemysłowej nie poszły na urlop

Na zwiększony popyt związany z walką z wirusem, zareagowali błyskawicznie projektanci 3D, którzy udostępnili dane potrzebne do wytworzenia przedmiotów jakie opracowali, do wykorzystania w celach niekomercyjnych. To bardzo szlachetna postawa, niemniej jednak należy pamiętać, że stan epidemii nie zwalnia z konieczności przestrzegania praw własności intelektualnej. Prawa wyłączne, są skuteczne erga omnes (wobec wszystkich), a o uzyskanie licencji przymusowej można starać się tylko w wyjątkowych przypadkach.

Uprawniony z patentu może, lecz nie musi, wykorzystywać swojego wynalazku, podobnie jeśli chodzi o uprawnienie do ścigania naruszycieli. To podmioty oferujące lub wprowadzające swoje produkty do obrotu powinny zadbać o sprawdzenie ryzyka naruszenia praw wyłącznych należących do osób trzecich, przeprowadzając badanie czystości patentowej.

Uzyskanie ochrony na wynalazek daje uprawnionemu możliwość udzielenia licencji, w tym licencji otwartej. Licencja otwarta polega na złożeniu w Urzędzie Patentowym RP przez uprawnionego z patentu oświadczenia o gotowości udzielenia licencji na korzystanie z wynalazku. Oświadczenie licencjodawcy podlega ogłoszeniu w rejestrze patentowym i nie może być ono odwołane czy zmienione. Licencja otwarta jest pełna i niewyłączna. W zamian za 50% redukcję opłat za utrzymanie ochrony, uprawniony z patentu może otrzymać od licencjobiorcy tytułem opłaty licencyjnej maksymalnie 10% korzyści uzyskanych przez licencjobiorcę w każdym roku korzystania z wynalazku, po potrąceniu nakładów. Szczegółowe regulacje dot. licencji otwartej zawarte są w Art.80 ustawy Prawo Własności Przemysłowej [tj. z dnia 28 stycznia 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 286)].

Autor: Iwona Płodzich-Hennig