Przesłanki udzielenia patentu – poziom wynalazczy

Poziom wynalazczy jest jednym z kryteriów oceny wynalazku, obok nowości i przemysłowego stosowania. Na pytanie, czy wynalazek posiada poziom wynalazczy, możemy odpowiedzieć twierdząco, jeśli uznamy, że przedmiot rozwiązania jest nowy.

Ustawa Prawo własności przemysłowej w ramach dostosowania do standardów europejskich, wprowadziła sformułowanie „poziom wynalazczy” zamiast stosowanego wcześniej określenia „nieoczywistości”.

Co oznacza “poziom wynalazczy”?

Oceniając poziom wynalazczy Urząd Patentowy RP, dla każdego rozwiązania przedstawionego w zastrzeżeniach patentowych ocenia, czy, przed datą zgłoszenia, biorąc pod uwagę ówczesny stan techniki, przeciętny znawca z dziedziny techniki, odpowiedniej dla danego rozwiązania, byłby w stanie dojść do przedstawionych rozwiązań. Jeśli tak, to uznajemy rozwiązanie za oczywiste, czyli nie posiadające poziomu wynalazczego.

W takim przypadku dla znawcy rozwiązanie wynika w sposób wyraźny i logiczny stanu techniki. Oznacza to, że jego realizacja nie wykracza poza zwykły postęp techniczny, czyli nie wymaga dodatkowej inwencji twórczej, umiejętności i wiedzy wykraczającej poza te, które przypisuje się znawcy.

Kim jest „znawca z dziedziny techniki”?

W tym miejscu warto wyjaśnić, kim właściwie jest „znawca z dziedziny techniki”. To osoba, która ma przeciętne umiejętności w danej dziedzinie techniki oraz świadomość, jaka była wiedza w danej dziedzinie techniki w dacie zgłoszenia. Ocena zdolności patentowej tj. poziomu wynalazczego opiera się zatem na zdolnościach i kompetencjach znawcy.

Zarzut braku poziomu wynalazczego stawiany przez Eksperta z Urzędu Patentowego jest zwykle oparty na dwóch dokumentach, lub ogólnej wiedzy znawcy z danej dziedziny techniki. Zastrzegany wynalazek musi być rozpatrywany jako całość. Kiedy zastrzeżenie składa się z kombinacji cech, to również dokument przeciwstawny szkodzący poziomowi wynalazczemu powinien zawierać tożsamą kombinacje cech technicznych. Niedopuszczalne jest dowodzenie, że każda z cech kombinacji osobno jest znana i oczywista, ponieważ to powodowałoby, że całość rozwiązania wynikałaby wprost ze znanego stanu techniki i była oczywista.

Procedura oceny poziomu wynalazczego

Przepisy ustawy pwp nie określają konkretnych „narzędzi” oceny poziomu wynalazczego. Często do oceny poziomu wynalazczego, stosuje się procedurę „problem-rozwiązanie”, która obejmuje:

• znalezienie najbliższego stanu techniki
  Za najbliższy stan techniki uznaje się zwykle dokument/y ujawniające kombinacje środków technicznych, mających najwięcej cech wspólnych z rozwiązaniem zgłoszonym, pod względem skutków technicznych, celu lub zastosowania, czyli najbardziej zbliżonych do zgłoszonego rozwiązania.
• określenie problemu, który powinien zostać rozwiązany
  Na tym etapie istotne jest ustalenie problemu technicznego, jaki rozwiązuje zgłoszone rozwiązanie. Należy zbadać najbliższy stan techniki i porównać poszczególne cechy. Cechy nie istotne nie powinny być brane pod uwagę. Problem techniczny może dotyczyć poprawy skutku znanego wcześniej stanu technicznego, ale może również polegać na uzyskaniu zupełnie nowego efektu.
• rozważenie, czy specjalista znający najbliższy stan techniki przy rozpatrywaniu problemu technicznego rozwiązywanego przez wynalazek miałby możliwość bez dokonań twórczych w sposób zawodowy i rutynowy dojść do zastrzeganego rozwiązania tego problemu. Mając na uwadze problem techniczny należałoby się zastanowić, czy znawca z dziedziny techniki stojący przed problemem technicznym, wyciągając wnioski ze stanu techniki, byłby w stanie dokonać modyfikacji lub adaptacji najbardziej zbliżonego stanu techniki i uzyskać w ten sposób skutki osiągane przez wynalazek. Jeżeli tak – to wynalazek wynika w sposób oczywisty ze stanu techniki, czyli wykazuje brak poziomu wynalazczego. Natomiast jeżeli nie, to rozwiązanie wykazuje poziom wynalazczy. Kryterium powyższe nie dotyczy pytania, czy znawca mógłby być naprowadzony na rozwiązanie, ale czy miałby możliwość bez dodatkowej inwencji twórczej dojść do takiego połączenia znanych środków technicznych w celu rozwiązania postawionego problemu technicznego.

Przesłankami poziomu wynalazczego mogą być w szczególności:

• zaskoczenie dla znawcy w danej dziedzinie techniki,
• rozwiązanie zagadnienia bezskutecznie podejmowanego przez fachowców,
• zaspokojenie od dawna uświadomionej potrzeby społecznej,
• wyraźna poprawa efektywności (sukces handlowy),
• przełamanie istniejących dotychczas uprzedzeń (przesądów) technicznych,
• nieoczekiwany, zaskakujący efekt.

Poziom wynalazczy jest jednym z trudniejszych kryteriów oceny wynalazku. Z uwagi na swój charakter opiera się na interpretacji dwóch przeciwstawnych dokumentów szkodzących nieoczywistości (poziomowi wynalazczemu) zgłoszonego rozwiązania, która może być różnie odbierana i rozumiana w zależności od charakteru stron – czy jest to ekspert UPRP, czy też rzecznik patentowy (pełnomocnik zgłaszającego). Natomiast zawsze cel jest jeden. Znaleźć „złoty środek” dający porozumienie i ochronę patentową rozwiązania.