Niespodziewany zwrot akcji w sprawie patentów niezbędnych do spełnienia normy

11 lutego 2025 r. Komisja Europejska zaskoczyła uczestników rynku komunikatem dotyczącym programu prac Komisji na 2025 r. Ujawniono w nim, że w odniesieniu do projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie patentów niezbędnych do spełnienia normy (SEP) oraz zmieniającego rozporządzenie UE 2017/1001 nie zostało dotychczas osiągnięte porozumienie państw członkowskich i Komisja oceni, czy należy złożyć inny projekt lub wybrać inne rozwiązanie.

Oznacza to, że przynajmniej przez jakiś czas nie będą prowadzone prace dotyczące patentów niezbędnych do spełnienia normy. Ma to być krok Komisji Europejskiej w kierunku deregulacji i zwiększenia konkurencyjności Unii Europejskiej w obliczu nowych wyzwań na świecie.

Jest to nieoczekiwany zwrot akcji, ponieważ nie dalej jak w ciągu ostatniego miesiąca przedstawiciel Komisji Europejskiej ogłosił na konferencji w sprawie SEP w Brukseli, że Polski rząd, sprawujący obecnie prezydencję w Radzie Europejskiej, ma zamiar kontynuować prace nad projektem tego rozporządzenia.

Dla części przedsiębiorców, zwłaszcza producentów samochodów i smartfonów, którzy zabiegali o powstanie takiej regulacji, może być to zła wiadomość. Z drugiej strony, w ciągu kilkunastu godzin od publikacji, szereg podmiotów z branży technologicznej wypowiedział się pozytywnie na temat decyzji Komisji Europejskiej. Między innymi Sisvel, największy i najdłużej działający w UE podmiot zarządzający patentami w Europie, oświadczył że z zadowoleniem przyjmuje decyzję Komisji Europejskiej o ponownej ocenie proponowanego rozporządzenia. W ocenie Sisvel posunięcie to jest zgodne z zasadami określonymi w raporcie Draghiego i wzmacnia wiodącą rolę Europy w zakresie innowacji związanych ze standardami.

Nokia także oświadczyła, że pozytywnie ocenia krok Komisji Europejskiej, wskazując, że projektowane zmiany nie doprowadziłyby do oczekiwanej transparentności w tym zakresie. Ponadto, fińska spółka stwierdziła, że przyjęcie projektu negatywnie rzutowałoby nie tylko na konkurencyjność kontynentu, ale także demotywowało przedsiębiorców do inwestowania miliardów euro każdego roku w działalność badawczo rozwojową.

Opublikowany 27 kwietnia 2023 r. projekt rozporządzenia w sprawie patentów niezbędnych do spełnienia normy (SEP) cieszył się więc krótką, lecz bardzo burzliwą historią. Spotkał się on początkowo z bardzo negatywnym odbiorem części przedstawicieli biznesu oraz zawodów prawniczych.  Zwracali oni uwagę, że z punktu widzenia uczestników rynku, którzy mieli zostać objęci tą regulacją, proponowane rozwiązania, zwłaszcza w odniesieniu do przedsiębiorców z  sektora MŚP i start-upów, mogą nie być przydatne i zniechęcą uprawnionych z SEP do egzekwowania praw w UE.

Kontrowersyjne były zwłaszcza zapisy ograniczające możliwość inicjowania postępowań sądowych do czasu zakończenia procedury mediacji w zakresie warunków FRAND (tj. procedury określania sprawiedliwych, rozsądnych i niedyskryminujących warunków licencjonowania SEP). Miała być ona prowadzona przez utworzone przy EUIPO Centrum Kompetencji. Podkreślano, że EUIPO aktualnie koncentrujące się na sprawach dotyczących unijnych znaków towarowych oraz wzorów wspólnotowych, nie ma ani doświadczenia ani zasobów, aby podjąć się działań z zakresu prawa patentowego.

Negatywnie oceniano też propozycje zapisów dotyczących badania niezbędności SEP, zwłaszcza w odniesieniu tylko do jednego patentu z danej rodziny patentów, które końcowo i tak nie byłyby dla stron wiążące.

Warto podkreślić, że nawet po opublikowaniu w ramach rezolucji ustawodawczej Parlamentu Europejskiego z dnia 28 lutego 2024 r. zmian, które zmierzały do przeformułowania części propozycji, ocena projektu wciąż pozostawała przedmiotem dyskusji. Na nowy projekt przyjdzie nam zapewne trochę poczekać. Wydaje się jednak, że będzie mieć on odmienny kształt, zwłaszcza biorąc pod uwagę „wiatr zmian” nadchodzący do Europy zza oceanu.

Tymczasem zagadnienia dotyczące SEP będą wciąż wymagały indywidualnego podejścia ze strony wybranych sądów państw członkowskich (głównie sprawy te toczą się w Niemczech i we Francji). Wiele zależy też od dalszych kierunków orzecznictwa Jednolitego Sądu Patentowego (UPC), który pod koniec listopada 2024 r. wydał pierwsze orzeczenie w sprawie dotyczącej SEP i obrony FRAND.

W tej sytuacji oczy przedsiębiorców i prawników w Europie zwrócone będą właśnie na UPC. Wszyscy poszukujemy odpowiedzi na wiele pytań, w tym na to najbardziej aktualne: czy Jednolity Sąd Patentowy, podobnie jak sądy w Niemczech, ograniczy się jedynie do rozstrzygania sporów o naruszenie, czy podejmie rękawicę rzuconą przez sądy w Wielkiej Brytanii i zdecyduje się ustalać stawki FRAND w ramach toczących się postępowań. Czas pokaże.