Skąd wziąć pomysł na innowacyjny biznes?
Dynamika wzrostu polskich zgłoszeń patentowych wg Europejskiego Urzędu Patentowego jest na imponującym poziomie. Nasz kraj zajmuje pod tym względem drugie miejsce, zaraz po Portugalii (wg raportu za 2021 rok). Chociaż wciąż słychać komentarze, że Polska jest mało innowacyjnym krajem ze względu na nominalnie wciąż małą liczbę zgłoszeń patentowych, to przyszłość może wyglądać bardziej optymistycznie. Nasi naukowcy odnoszą sukcesy na arenie międzynarodowej. Problemem nie jest brak zdolnych ludzi. Należy jednak stworzyć lepsze warunki i ułatwienia dla rozwoju innowacyjnych firm, tak aby wykorzystać ogromny potencjał drzemiący w systemie patentowym. Obecnie jedynie 30% patentów jest komercjalizowanych, a cała reszta czeka na inwestorów… To źródło pomysłów i duża szansa dla przedsiębiorców, którym zależy na szybkim i dużym wzroście biznesu. Łączna wartość środków na dofinansowania dla innowacyjnych firm w ramach samej tylko ścieżki SMART (w ramach Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki) wyniosła w tym roku aż 10,67 mld złotych! Ścieżki są cztery a programów wsparcia dla innowatorów znacznie więcej. Jest nad czym myśleć.
Poświęcając czas i energię na poszukiwania pomysłu na własny, dochodowy biznes, bacznie obserwujemy rynek i nowe potrzeby konsumenckie. Przyglądamy się rzeczywistości zarówno lokalnie, jak i globalnie. Szukamy pomysłów w sferze prywatnej i publicznej, staramy się wytropić luki w nowych technologiach… Pomysł na biznes będzie dobry, jeśli będzie nowy i odpowie na konkretne potrzeby swojej grupy docelowej. Jeśli do tego będzie innowacyjny, to mamy już gotowy przepis, na duży sukces. Aby skorzystać z potencjału innowacji, warto podejść do tego zagadnienia w sposób twórczy. Wynalazki to nie tylko wielkie odkrycia, często zdarza się również, że zaledwie usprawnienie istniejącego rozwiązania, z którego korzysta z pozoru wąska grupa użytkowników, w skali świata okaże się zaspokojeniem potrzeb setek tysięcy, a może i milionów użytkowników. Na tego typu myślenie o innowacjach pozwalają dzisiejsze kanały komunikacji i sprzedaży, nie tylko wielkie wynalazki prowadzą do wielkiego biznesu.
W Polsce niewątpliwie potrzebne jest wprowadzenie skuteczniejszej struktury instytucjonalnej na rzecz transferu i komercjalizacji technologii. Chodzi zwłaszcza o dwa kluczowe elementy: po pierwsze, stworzenie finansowego systemu motywacyjnego dla naukowców w oparciu o ich sukces, np. poprzez jasny i przejrzysty podział opłat licencyjnych, a po drugie, rozwijanie proaktywnych organizacji udzielających licencji firmom z sektora prywatnego i start-up’om. Ewentualnie wprowadzanie elementów konkurencji lub/i konsolidacji technologii pomogłoby osiągnąć efektywną skalę. Wdrożenie takiej struktury, zapewni uczelniom i instytutom badawczym większe możliwości do patentowania tych innowacji, które mają potencjał komercyjny.[1]
Tymczasem z niewykorzystanego potencjału innowacji będą korzystać zdeterminowani i działający zwinnie przedsiębiorcy. Ci zaliczają się do mniejszości, więc mogą wiele zyskać. Zasoby, którymi niewątpliwie nasz kraj dysponuje na ten cel, to fundusze i liczne ulgi dla innowacyjnych firm.
Biznesowa żyła złota
Na rynku powstaje co raz więcej firm, które pomagają w pozyskiwaniu i strategicznym zarządzaniu europejskimi i krajowymi dofinansowaniami oraz ulgami podatkowymi. Biorąc pod uwagę mnogość i różnorodność rozwiązań dla wsparcia innowacyjnego biznesu, korzystanie z tego typu usług wydaje się uzasadnione.
Firmy stawiające na innowacje mogą w tym roku skorzystać z ulgi na badania i rozwój oraz będącej jej naturalnym dopełnieniem ulgi IPBox. Do dyspozycji pozostaje także wiele programów unijnych, takich jak np. Fundusz Europejski dla Innowacyjnej Gospodarki (FENG), którego głównym celem jest właśnie aktywizacja współpracy pomiędzy biznesem, a nauką oraz wspieranie konkurencyjności polskich MŚP. FENG wspiera przedsiębiorców na różnych etapach i w różnych aspektach prowadzonej działalności, może to być zarówno wsparcie rozwiązań technicznych dla wdrożeń infrastruktury B+R, jak i działań na rzecz rozwój zielonej gospodarki.
FEnIKS, czyli Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko, to kolejnym program unijny, którego głównym celem jest wsparcie przedsiębiorców w realizacji działań z zakresu założeń zrównoważonego rozwoju. Jest to kierunek, którym z wielu powodów warto się zainteresować, jednym z nich jest to, że w bazach urzędów patentowych jest wiele niewykorzystanych rozwiązań mających wspierać ekologiczne produkcje i technologie.
Na tym jednak nie koniec, przedsiębiorcy którzy planują rozwój i ekspansję, mogą liczyć na wsparcie w postaci m.in. ulgi CIT/PIT na realizację nowej inwestycji w ramach przedsiębiorstwa, nawet przez 15 lat! Wysokość zwolnienia sięga 70% wartości planowanej inwestycji. Warto w tym celu zgłosić się do programu Polska Strefa Inwestycji.
Innymi wartymi zainteresowania formami wsparcia, z których mogą skorzystać innowacyjni przedsiębiorcy są: ulga na robotyzację, która stanowi dodatkową możliwość odliczeniu od podstawy opodatkowania 50% kosztów kwalifikowanych kosztu uzyskania przychodu; ulga na prototypy, przy której wysokość odliczenia wynosi 30% kosztów kwalifikowanych (nie więcej niż 10% dochodu); ulga na innowacyjnych pracowników, dzięki której można zmniejszyć wartość zaliczki na podatek dochodowy oraz wartość zryczałtowanego podatku dochodowego uzyskiwanego od przychodów m.in. ze stosunku pracy pracowników zaangażowanych wyłącznie w prace B+R; ulga na ekspansję, która pozwala obniżyć koszty przeznaczane na marketing i promocję produktów. Mogą nią być objęte koszty kwalifikowane w wysokości do 1 mln zł, co dla podatnika CIT oznacza oszczędność w wysokości 190 tys. zł rocznie.
Przedsiębiorcy nie powinni bać się kontaktu z zaufanymi firmami doradczymi, gdyż ich doświadczenie może w istotnym stopniu rozwiązać wiele problemów dotyczących opracowania lub wdrożenia innowacji. Dodatkowo kompleksowa pomoc doradców nie musi się ograniczać wyłącznie do pozyskania i rozliczania wsparcia finansowego, lub podatkowego na inwestycję, ale może dotyczyć również pomocy w znalezieniu odpowiedniej kadry badawczej, ułatwić dostęp do wielu instytucji, kontrahentów lub klientów – odbiorców innowacji. Istotną jest również potrzeba zweryfikowania rzeczywistych szans na pozyskanie dofinansowania inwestycji przez przedsiębiorców, gdyż w przestrzeni medialnej wiele informacji na ten temat może wprowadzać w błąd. – mówi Ziemowit Grygierczyk z ZAGA Fundusze Europejskie.
Nie skorzystamy z nich jednak bez pomysłu na dochodowy biznes. Gdzie go szukać?
Pomysły na wyciągnięcie ręki
Bazy patentowe stanowią niemalże doskonałe źródło pomysłów i wiedzy o powstających innowacyjnych rozwiązaniach. Opublikowane w nich rozwiązania (patenty, ale również wzory użytkowe) są chronione prawem własności przemysłowej, dzięki czemu zyskują wyłączność na komercyjnym rynku. Mając z tyłu głowy fakt, że tylko jedna trzecia chronionych prawem do monopolu rozwiązań jest komercjalizowana, warto poświęcić czas na przeszukanie tych źródeł.
Jak deklaruje Urząd Patentowy RP – Podjęliśmy aktywne działania, aby rejestry były łatwo dostępne, umożliwiając wszystkim zainteresowanym zapoznanie się z istotą rozwiązań technicznych i nietechnicznych, podlegających ochronie. Jest to w wielu przypadkach niezbędne, np. dla planowania strategii rozwoju przedsiębiorstwa lub weryfikacji programu badań danego zagadnienia.
Niedawno zakończyliśmy wieloletnią digitalizację dokumentów rejestrowych, której faza końcowa prowadzona była w ramach projektu systemowego Platformy Usług Elektronicznych Urzędu Patentowego (PUEUP). Łącznie procesowi digitalizacji poddano aż 750 tys. dokumentów rejestrowych! Obecnie wszystkie rejestry są dostępne w formie elektronicznej.
Poza ogólnodostępnymi bazami patentowymi oraz elektroniczną bazą patentów chronionych w Polsce, do dyspozycji wszystkich zainteresowanych są bazy zagraniczne – obejmujące zasięgiem terytoria konkretnych krajów, a także europejskie, amerykańskie czy działające w skali całego świata. Jest to wynik tego, iż ochrona patentowa ma charakter terytorialny. Z punktu widzenia inwestora oznacza to, że w pierwszej kolejności warto przeszukać bazy patentowe właśnie pod kątem tych rynków, na których planujemy rozwijać biznes.
W przypadku planów obejmujących Europę, warto zapoznać się także z nowym systemem patentowym, w ramach którego już od 1 czerwca br. rozpoczyna swoją działalność Jednolity Sąd Patentowy. Jest to szczególnie ważna wiedza dla przedsiębiorców, eksporterów oraz wynalazców i licencjobiorców praw do patentów.
Rzecznik patentowy – Twój doradca w biznesie
Z pomocą, wiedzą prawną i doświadczeniem technicznym w tym zakresie może przyjść rzecznik patentowy. Wsparcie tego typu specjalisty dostarcza wiedzy związanej z potencjałem rynkowym (dzięki dostępowi i biegłemu poruszaniu się po specjalistycznych bazach patentowych) oraz procesem komercjalizacji chronionego wynalazku. Rzecznik patentowy stworzy strategię rozwoju i ochrony praw wałasności intelektualnej dla nowej lub istniejącej firmy, w sposób który umożliwi jej rozwój i ekspansję poprzez optymalne wykorzystanie praw własności przemysłowej. Co istotne, zapewni także ochronę przed nieuczciwymi działaniami konkurencji, które często przyjmują naprawdę zaskakujące formy, także warto być przygotowanym na wszystko, w końcu stawka, o którą toczy się gra jest wysoka.
Dla niezdecydowanych – szybsza droga
Jeśli nadal nie mamy przekonania, co do słuszności tego kierunku i zgłębiania przepastnych baz danych zawierających opisy patentów i wzorów użytkowych, warto zwrócić uwagę na różnego rodzaju inicjatywy popularyzatorskie, których celem jest przybliżenie tego, co dzieje się na polskich uczelniach i w instytutach naukowych. Co raz częściej powołane zostają centra transferu oraz brokerzy technologii, których zadaniem jest m.in. wspieranie pracowników naukowych i studentów w przejściu drogi od innowacyjnych wynalazków i technologii tworzonych na uczelni do ich wdrożenia na potrzeby biznesu. Tego typu ośrodki a także organizowane co roku targi, wystawy czy konkursy są świetnym miejscem, w którym można spotkać i porozmawiać z twórcami.
Jednym z nich jest trwający właśnie konkurs o nazwie Eureka! Odkrywamy Polskie Wynalazki, organizowany przez redakcję Dziennika Gazety Prawnej. Ideą tej inicjatywy jest zaprezentowanie nowoopracowanych rozwiązań, które mają potencjał zastosowania w praktyce i mogą być wykorzystywane w gospodarce lub/i w produkcji.
Dobrym przykładem rozwiązania, które wg oceny Pawła Kocańdy, rzecznika patentowego, ma duży potencjał komercyjny, jest zgłoszona do tego właśnie konkursu metoda produkcji i mieszanka służąca do wytwarzania biodegradowalnych opakowań z odpadów powstałych w produkcji oliwy. Tego typu opakowania mogą służyć do transportu jedzenia np. pizzy. Po wykonaniu swojego zadania ulegną biodegradacji w ciągu maksymalnie 30 dni.
Na rozwój firmy produkcyjnej dla tego typu rozwiązania, możemy pozyskać dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej oraz skorzystać z nawet trzech ulg podatkowych. Przygotowanie umowy licencyjnej z Politechniką Łódzką (w tym przypadku to zespół badaczek z tej uczelni opracował rozwiązanie) oraz strategii rozwoju i ochrony naszej marki zlecimy profesjonalnemu rzecznikowi patentowemu.
Choć przepis na sukces nie jest prosty, to przed innowacyjnymi przedsiębiorcami droga, stoi otworem. Przy odrobinie przedsiębiorczości i determinacji w dążeniu do celu oraz możliwości skorzystania z pomocy wielu wysoko wykwalifikowanych doradców, można ten sukces osiągnąć. Warto wykorzystać ten moment i zanurkować w świat innowacji, dopóki nie ma w nim jeszcze zbyt dużej konkurencji. Nigdy nie jest tak, że wszystko już zostało wymyślone. Parafrazując słowa Alberta Einsteina, zawsze znajdzie się ktoś, kto nie wie, że nie da się czegoś zrobić, i on to zrobi.
[1] Enhancing intellectual property use for a stronger innovation ecosystem in Poland, OECDPublishing
