Sztuczna inteligencja walczy przed sądem

Mijający rok dostarczył nam ciekawych orzeczeń dotyczących zagadnień osobowości prawnej sztucznej inteligencji. Postępowania sądowe i przed poszczególnymi Urzędami Patentowymi wzbudzają duże zainteresowanie ze względu na fundamentalną rolę sztucznej inteligencji w ochronie wynalazków.

Europejski Urząd Patentowy

21.12.2021 Izba Odwoławcza (Legal Board of Appeal) Europejskiego Urzędu Patentowego ogłosiła decyzję o oddaleniu odwołania w sprawach J 8/20 i J 9/20. Izba Odwoławcza potwierdziła wcześniejszą decyzje Sekcji Zgłoszeń o odrzuceniu obu zgłoszeń. W zgłoszeniach tych jako wynalazcę wyznaczono system sztucznej inteligencji o nazwie DABUS. Izba Odwoławcza odrzuciła również wniosek pomocniczy, w którym również nie wskazano żadnej osoby jako wynalazcy, a jedynie wskazano osobę fizyczną dysponującą prawem do uzyskania patentu europejskiego z tytułu bycia właścicielem i twórcą systemu sztucznej inteligencji DABUS. Obecnie czekamy na uzasadnienie tej decyzji.

Stany Zjednoczone Ameryki

Urząd ds. Patentów i Znaków w USA odmówił kontynuowania postępowania w sprawach Dabus. Sprawa trafiła do Sądu Okręgowego Stanów Zjednoczonych dla Wschodniego Okręgu Wirginii. Sąd przypomniał, że w postępowaniu o udzielenie patentu każdy wynalazca wskazany w zgłoszeniu patentowym musi złożyć oświadczenie stwierdzające, że wierzy że jest on pierwotnym wynalazcą lub pierwotnym współtwórcą wynalazku objętego zgłoszeniem (ang. „individual believes himself or herself to be the original inventor or an original joint inventor of a claimed invention in the application”). Złożenie takiego fałszywego oświadczenia zagrożone jest karą grzywny lub karą pozbawienia wolności. Sąd wskazał również, że mówiąc o osobie mówimy w kontekście osoby fizycznej lub istoty ludzkiej. Co więcej, użycie zaimków osobowych, takich jak on/ sam/sama (himself or herself) i czasownika „wierzy” (believes) w kontekście osoby jasno pokazuje, że przepis ten odnosi się tylko do osoby fizycznej. System Dabus nie mógłby złożyć takiego oświadczenia a zatem Sąd jasno wyraził negatywną opinie na temat wskazywania jako twórcy podmiotów nie będących ludźmi.

Republika Południowej Afryki

W lipcu 2021 Urząd Patentowy w RPA opublikował informację o przyznaniu patentu, DABUS został wymieniony jako wynalazca z adnotacją, że „wynalazek został autonomicznie wygenerowany przez sztuczną inteligencję”. Rząd RPA chce zwiększyć innowacyjność, aby rozwiązać problemy społeczno-gospodarcze kraju, w związku z czym ma dość przyjazny system patentowy. Republika Południowej Afryki nie posiada badawczego systemu patentowego, od zgłaszających wymaga się jedynie poprawnego pod względem formalnym sformułowania wniosku o udzielenie patentu.  Prawo patentowe RPA nie zawiera definicji „wynalazcy”, a urząd przeprowadza jedynie formalne badanie w celu potwierdzenia, czy dokumenty zostały prawidłowo wypełnione.

Wielka Brytania

Dwa zgłoszenia patentowe o nr GB18116909.4 i GB1818161.0 zostały złożone w Urzędzie ds. Własności Intelektualnej (UKIPO) w 2018 r., Zgłaszający wskazał jak twórcę maszynę Dabus, a jako podstawę prawa do patentu wskazał „własność maszyny twórczej DABUS” („by ownership of the creativity machine 'DABUS’), UKIPO wezwał zgłaszającego do wyjaśnienia tych zapisów i w odpowiedzi otrzymał informację, że zgłaszający nie zidentyfikował osoby, którą uważa się za wynalazcę ponieważ wynalazek został całkowicie i wyłącznie wymyślony przez DABUS. Zgodnie z prawem Wielkiej Brytanii, podobnie jak w wielu krajach, jeśli zgłaszającym jest inna osoba niż twórca należy wykazać na jakiej podstawie zgłaszający ma prawo do tego rozwiązania. UKIPO wskazał, że nie tylko twórca nie został poprawnie wskazany ale również zgłaszający ponieważ maszyna nie mogła przenieść swoich praw gdyż ich nie posiada. W późniejszym postępowaniu przed Sądem podtrzymano to stanowisko Urzędu i odwołanie zgłaszającego zostało oddalone.

Australia

Australijski Urząd Patentowy również odmówił dalszego rozpatrywania wniosku o udzielenie patentu na podstawie braku wskazania osób fizycznych jako twórców. Zgłaszający odwołał się do Sądu Federalnego i odniósł sukces. Sąd, 30 lipca 2021 r., wydał orzeczenie w którym przeanalizował odpowiednie przepisy ustawy patentowej i stwierdził, że żadne z tych przepisów nie wyklucza, aby wynalazcą było urządzenie lub system sztucznej inteligencji niebędący człowiekiem. Sąd podsumował, że wynalazcą na mocy ustawy może być również system lub urządzenie sztucznej inteligencji. Jednakże, taki wynalazca, który nie jest człowiekiem, nie może być ani zgłaszającym, ani nie może później nabywać praw do tego wynalazku/patentu. W orzeczeniu wskazano, że w ustawodawstwie australijskim nie ma konkretnego przepisu, który wyraźnie odrzucałby tezę, że system sztucznej inteligencji może być wynalazcą. Ponadto, nie istnieje żaden szczególny aspekt prawa patentowego, w przeciwieństwie do prawa autorskiego, który wskazywałby wymóg istnienia twórcy-człowieka a także istnienia praw osobistych, które sugerowałyby wykluczenie „wynalazców” innych niż człowiek.

W swoim orzeczeniu, Sąd powołał się na przepisy z początku XX wieku które przedstawiają założenia systemu patentowego w Australii, a mianowicie promowanie dobrobytu gospodarczego poprzez innowacje technologiczne oraz transfer i rozpowszechnianie technologii. Dzięki temu system patentowy równoważy w czasie interesy producentów, właścicieli i użytkowników technologii oraz społeczeństwa. Jak dalej wskazuje Sąd, ważne jest aby w kontekście tych założeń pojęcie „wynalazca” promowało innowację technologiczną oraz publikację i rozpowszechnianie tej innowacji poprzez jej nagradzanie, niezależnie od tego, czy jest ona dziełem człowieka, czy nie.