Prawa własności intelektualnej po Brexicie
Unijne prawo dotyczące szeroko rozumianych praw własności intelektualnej przestanie obowiązywać w Wielkiej Brytanii wraz z końcem okresu przejściowego następującego po Brexicie, czyli 31 grudnia 2020 r. Właściciele praw własności przemysłowej powinni więc zdecydować, jakie działania podejmą, by nadal skutecznie chronić swoją własność na terytorium Zjednoczonego Królestwa.
Brexit a znaki towarowe i wzory przemysłowe
Zgłaszane obecnie znaki towarowe Unii Europejskiej i wspólnotowe wzory przemysłowe oraz rejestracje międzynarodowe wskazujące UE nie będą już ważne w Wielkiej Brytanii. Właścicielom praw zarejestrowanych w EUIPO przed 31 grudnia 2020 r. zostana przyznane nowe, równoważne prawa wyłączne na terytorium Wielkiej Brytanii. Właściciel nie będzie musiał podejmować żadnych działań ani ponosić kosztów, a brytyjski Urząd ds. Własności Intelektualnej (UKIPO) nie będzie ponownie badać tych praw. Tym samym będą traktowane tak, jakby zostały zgłoszone i zarejestrowane zgodnie z prawem brytyjskim. Oznacza to, że prawa do tych oznaczeń i wzorów:
- będzie można odnawiać w Wielkiej Brytanii;
- będą mogły być przedmiotem roszczeń w postępowaniach przed sądami brytyjskimi (np. IPEC) oraz podstawą sporów przed trybunałem Urzędu ds. Własności Intelektualnej (UKIPO);
- będą mogły stanowić przedmiot obrotu;
- będzie można je licencjonować jako prawa krajowe.
Dla tych zgłoszeń znaków towarowych i wzorów przemysłowych, które w momencie zakończenia okresu przejściowego (31.12.2020) będą wciąż w toku procedur rejestracyjnych, będzie wymagane uzupełnienie formalności przed UKIPO na takich samych warunkach, jak dla równoważnego prawa brytyjskiego. W tym celu koniecznie będzie złożenie stosownego wniosku do UKIPO najpóźniej przed upływem 9 miesięcy od daty zakończenia okresu przejściowego. Zgłaszający poniosą koszty ponownego złożenia wniosku w Wielkiej Brytanii, przy czym prawo wyłączne do takiego znaku towarowego lub wzoru przemysłowego ma zachować pierwszeństwo ze zgłoszenia unijnego, dokonanego przed datą zakończenia okresu przejściowego. Takie same zasady znajdą zastosowanie w odniesieniu do rejestracji znaków towarowych i wzorów przemysłowych dokonanych w trybie międzynarodowym składanych w Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO), gdzie Unia Europejska zostanie wskazana jako terytorium obowiązywania znaku.
Po 31 grudnia 2020 r. zarejestrowane unijne znaki towarowej i wspólnotowe wzory przemysłowe będą chronione we wszystkich państwach członkowskich UE, lecz nie w Wielkiej Brytanii. Ciągłość ochrony unijnych oznaczeń i wspólnotowych wzorów na terenie Wielkiej Brytanii zostanie zapewniona poprzez przyznanie im równoważnej ochrony na podstawie prawa brytyjskiego. Właściciele praw zarejestrowanych przez EUIPO przed datą zakończenia okresu przejściowego po Brexicie mogą zrezygnować z ochrony, która ma być przyznawana automatycznie oznaczeniom i wzorom. Udzielenie na terytorium Wielkiej Brytanii ochrony zarejestrowanym dotychczas unijnym znakom towarowym i wzorom wspólnotowym nie będzie wymagało wniesienia dodatkowych opłat. Nie zostanie jednak w takim przypadku wydane przez UKIPO świadectwo rejestracji tych praw wyłącznych, a dane ich dotyczące będą ujawnione wyłącznie w urzędowym rejestrze.
Właściciele znaków towarowych, dla których działalności biznesowej konieczna jest skuteczna ochrona ich praw wyłącznych na terytorium Wielkiej Brytanii, mogą rozważyć dwa rozwiązania w odniesieniu do znaków towarowych zgłaszanych przed 31.12.2020 r.: rozpoczęcie procedur rejestracyjnych już na podstawie brytyjskiego prawa przed IPO albo dokonanie zgłoszenia jeszcze w EUIPO z jego późniejszym „uzupełnieniem” po dacie zakończenia okresu przejściowego po Brexicie w UKIPO. Procedury rejestracyjne w EUIPO zajmują około 4-5 miesięcy, dlatego w tej chwili nie ma już możliwości zarejestrowania unijnego znaku, który zostanie objęty automatycznym przyznaniem równoważnych praw w Wielkiej Brytanii. Odmiennie sytuacja przedstawia się w odniesieniu do wzorów wspólnotowych, które w trybie szybkiej ścieżki (fast track) są udzielane przez EUIPO często w dość krótki okresie (np. tydzień). W tym przypadku istnieje wciąż możliwość uzyskania prawa wyłącznego do takiego wzoru, które będzie równoważne jednocześnie w EUIPO i UKIPO bez konieczności dokonania dodatkowych czynności.
Brexit a niezarejestrowane wzory przemysłowe
UKIPO zapewnia również, że po 31.12.2020 r. niezarejestrowane wzory wspólnotowe – upublicznione przed datą zakończenia okresu przejściowego na terytorium państw członkowskich UE – będą w dalszym ciągu chronione na terytorium brytyjskim na analogicznych zasadach jak w Unii Europejskiej.
Niezależnie od powyższego dla wzorów przemysłowych ujawnionych po razie pierwszy na terytorium Wielkiej Brytanii po zakończeniu okresu przejściowego związanego z Brexitem zostanie stworzona osobna instytucja dodatkowego prawa do niezarejestrowanego wzoru (supplementary unregistered design – SUD) na wzór tej obowiązującej w Unii Europejskiej. Należy jednak pamiętać, że w takim przypadku pierwsze ujawnienie wzoru na terytorium Wielkiej Brytanii będzie co do zasady uniemożliwiać jego ochronę jako zarejestrowanego lub niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego.
Brexit a patenty
Dużo mniej komplikacji spotka właścicieli patentów. Nie nastąpiły prawie żadne zmiany w europejskim prawie patentowym spowodowane zakończeniem okresu przejściowego w dniu 31 grudnia 2020 r. Wynika to z faktu, że prawo patentowe wciąż nie zostało w pełni zharmonizowane w Unii Europejskiej, a główne regulacje prawne obowiązujące w tym zakresie mają charakter aktów prawa międzynarodowego.
Nie ulega zmianie procedura zgłaszania patentów europejskich regulowana przez Europejską Konwencję Patentową (EPC), która nie jest dokumentem unijnym. Istnieje kilka krajów będących stronami EPC, które nie są członkami UE (m.in. Norwegia, Szwajcaria i Turcja);
Patenty europejskie przyznane po 31 grudnia 2020 r. i wyznaczające terytorium Wielkiej Brytanii będą obowiązywać na dotychczasowych zasadach, a brytyjscy rzecznicy patentowi posiadający stosowne uprawnienia (EQE) zachowają prawo do reprezentowania klientów przed Europejskim Urzędem Patentowym (EPO).
Brexit a dodatkowe prawa ochronne
Jedynym obszarem prawa patentowego, w których nastąpią pewne zmiany, są dodatkowe świadectwa ochronne (SPC), przedłużające okres pozostawania w mocy patentów na wynalazki farmaceutyczne. Proces wydawania dodatkowych świadectw ochronnych podlega prawu UE. Wielka Brytania nie planuje utworzenia porównywalnego prawa krajowego w celu zapewnienia ciągłej ochrony istniejących SPC na swoim terytorium pod koniec okresu przejściowego. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez UKIPO wnioski o wydanie SPC, które są w toku pod koniec okresu przejściowego, zostaną zatem rozpatrzone na obowiązujących dotychczas (unijnych) zasadach. Każde SPC wydane na podstawie tych wniosków zapewni na terytorium Wielkiej Brytanii taką samą ochronę, jak istniejące SPC pozostające w mocy na terytorium UE.
Brexit a prawa autorskie i inne aspekty IP
Z punktu widzenia prawa autorskiego zakończenie okresu przejściowego po Brexicie nie będzie rodzić większych różnic pomiędzy prawem brytyjskim a prawem Unii Europejskiej. Wynika to z faktu, że standardy ochrony utworów mają swoje źródło głównie w aktach prawa międzynarodowego, w szczególności w konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych.
Przestaną natomiast obowiązywać akty prawa unijnego w zakresie prawa autorskiego, w tym np. dyrektywa w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku cyfrowym. UKIPO informuje, że przestaną obowiązywać regulacje takie jak wzajemna ochrona praw do baz danych oraz przepisy dotyczące utworów osieroconych.
Warto również wspomnieć, że Wielka Brytania nie będzie już częścią projektowanego systemu jednolitego patentu europejskiego, który powstaje w ramach struktur Unii Europejskiej. Oznacza to przeniesienie jednej z głównych siedzib Jednolitego Sądu Patentowego (Unified Patent Court), która miała być w Londynie, do innego kraju członkowskiego UE.
Współpraca: Karolina Tołwińska
