7 kroków do efektywnej ochrony marki i produktu w Internecie

Podczas pracy nad wprowadzeniem na rynek produktu należy zastanowić się jak go chronić oraz jak uniknąć naruszenia  cudzych praw własności intelektualnej. Już na wczesnym etapie planowania warto przemyśleć, jak efektywnie zapobiegać naruszeniom i reagować na próby wkroczenia w nasz obszar wyłączności. Należy być świadomym możliwości i strategicznie dokonać wyboru najlepszej dla danego produktu ścieżki. Zasady ochrony praw własności intelektualnej są uniwersalne i dotyczą również przedsiębiorców decydujących się na działanie w Internecie.

Przed STARTem

Na początek najważniejsze jest przyjrzenie się swojemu produktowi lub usłudze i poznanie narzędzi, które mogą pomóc w efektywnej ochronie przedmiotów własności intelektualnej i przemysłowej. W tym artykule skoncentrujemy się w największym stopniu się na znakach towarowych.

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa i jednocześnie możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych. Zatem znakiem mogą być słowa, łącznie z nazwiskami, rysunki lub grafiki, litery, złożenie liter lub cyfr, kolorów, opakowania, a nawet dźwięki.

Dobrze wybrany znak towarowy odgrywają ważną rolę w budowaniu strategii biznesowej przedsiębiorstwa, a w relacji z konkurencją stanowi mocne narzędzie marketingowe pomagające firmie odnosić sukces rynkowy.

Krok 1 – Badanie

Świadomie budując strategię ochrony własności intelektualnej w przedsiębiorstwie warto sięgnąć po badania znaków towarowych. Nawet najstaranniej przygotowane oznaczenie nie zawsze może pełnić funkcję znaku towarowego. Z prawnego punktu widzenia, istnieje szereg przesłanek, które oznaczenie musi spełnić, by zostać zarejestrowane i być bezpiecznie używane w obrocie. Wykorzystując badanie projektowanego oznaczenia można ocenić szanse na uzyskanie rejestracji przy jednoczesnym uniknięciu kolizji z już chronionymi znakami towarowymi.

Badanie znaku towarowego to poszukiwania i analizy wcześniejszych znaków towarowych identycznych lub podobnych do danego oznaczenia, wykonywane przez rzeczników patentowych, pod kątem ryzyka związanego ze zgłoszeniem znaku towarowego do rejestracji oraz jego używaniem. Badanie pozwala sprawdzić, czy nie wchodzi się w zakres wyłączności przedsiębiorcy, który już zarejestrował znak identyczny lub podobny do oznaczania identycznych lub podobnych towarów i usług. W przypadku znalezienia wcześniejszych oznaczeń podobnych, możliwa jest taka modyfikacja samego znaku lub wykazu towarów i usług w zgłoszeniu, by zwiększyć szanse na uzyskanie ochrony i uniknąć konfliktu, gdy produkt będzie już na rynku. Skorzystanie w tym zakresie z wyspecjalizowanych usług rzeczników patentowych jest zalecane.

W momencie, gdy badanie da pozytywny wynik, bądź przedsiębiorca uzna, że gotowy jest zmierzyć się ze wskazanym ryzykiem, można przejść do kolejnego kroku – zgłoszenia.

Krok 2 – Zgłoszenie

W pierwszej kolejności, określamy zakres ochrony znaku – definiujemy go poprzez wskazanie towarów lub usług, do oznaczania których znak ma służyć. W tym celu należy ocenić co jest oferowane pod znakiem, ale także w jakim kierunku może rozwinąć się biznes. Lepiej i taniej, jest zgłosić znak od razu także dla kategorii, które być może zostaną wprowadzone w przyszłości, bowiem po dokonaniu zgłoszenia nie można będzie rozszerzyć zakresu.

Kolejne pytanie, na które należy odpowiedzieć przy zgłaszaniu znaku, to gdzie kierowana jest oferta. Znak towarowy chroniony jest na konkretnym terytorium. Zawsze jest pokusa ochrony światowej, niestety dla startującego biznesu może być to zbyt obciążający koszt, aczkolwiek przyjęcie takiej strategii jest możliwe. Najczęściej wybieranym rozwiązaniem jest rejestracja znaku na poziomie krajowym w Polsce lub unijnym, ten drugi pozwala nam na uzyskanie jednolitej ochrony we wszystkich  krajach Unii Europejskiej.

Dlaczego warto rejestrować znak? Rejestracja daje przedsiębiorcy monopol na używanie danego oznaczenia, a tym samym prawo do zakazania innym podmiotom używania oznaczenia identycznego lub podobnego, który używany jest do oznaczania towarów/usług identycznych lub podobnych jeśli tylko używanie takiego oznaczenia mogłoby wprowadzić przeciętnego odbiorcę w błąd co do źródła pochodzenia towarów. Innymi słowy, czy klient mógłby się pomylić przy zakupie towarów lub powiązać ze sobą producentów?

Jest to bardzo efektywne prawo – zarejestrowany znak chroniony jest od daty zgłoszenia, procedura rejestracji w polskim lub unijnym urzędzie trwa ok. 4 miesiące. Prawo ochronne udzielane jest na 10 lat i można je przedłużać.

Krok 3 – Monitorowanie

Uzyskując prawa z rejestracji należy ich później „pilnować”. Urząd nie zawiadamia o późniejszych zgłoszeniach znaków, które mogłyby być uznane za podobne do naszego. W gestii przedsiębiorcy leży pilnowanie by nikt nie wkraczał w jego obszar ochrony. Przymykanie oka na naruszenia może przynieść bardzo bolesne skutki. Kancelarie rzeczników patentowych świadczą usługi monitoringu baz oraz informowania klientów o zgłoszeniach podobnych lub identycznych znaków towarowych.

Krok 4 – Sprawdzanie czy podejmowane działania są zgodne z prawem

Kolejnym krokiem jest zdobycie wiedzy o tym w jaki sposób prawa przedsiębiorcy mogą zostać naruszone oraz w jaki sposób przedsiębiorca nieświadomie może naruszać czyjeś prawa.

W Internecie częstą sytuacją jest, że do naruszenia dochodzi już w momencie zakładania strony internetowej. Wybór nazwy domeny internetowej powinien być dokonany z bardzo dużą ostrożnością. W ramach badań znaków towarowych można również dokonać sprawdzenia czy domena pod wybraną nazwą istnieje. Przy rejestracji domen obowiązuje zasada „kto pierwszy, ten lepszy”. Prawo do korzystania z nazwy domeny internetowej nie jest w żaden sposób weryfikowane przez rejestratora. Mimo to,  jeżeli wybrana nazwa narusza prawa do znaku towarowego innego podmiotu, ma on prawo żądać przede wszystkim zaprzestania korzystania z nazwy oraz wydania uzyskanych korzyści czy odszkodowania za bezprawne korzystanie.

Do naruszenia może dojść również poprzez oferowanie lub sprzedaż towarów, które nie pochodzą od uprawnionego do znaku towarowego, a mimo to oznaczone są w sposób bezprawny znakiem należącym do tego przedsiębiorcy. Takie produkty mogą odznaczać się gorszą jakością, zawierać substancje niebezpieczne dla konsumenta lub nie odpowiadać standardom bezpieczeństwa. Sprzedaż nieoryginalnych produktów może narazić przedsiębiorcę na odpowiedzialność wobec uprawnionego do znaku towarowego.

Kolejnym elementem działalności, który może przysporzyć problemów jest sposób prezentacji produktów w sprzedaży internetowej. Pobierając zdjęcia i opisy produktów ze strony producenta należy upewnić się, że ten producent zezwala na takie działania lub uzyskać jego pisemną zgodę. Korzystanie ze zdjęć znalezionych w Internecie może narazić przedsiębiorcę na odpowiedzialność za naruszenie praw autorskich. Należy z całą stanowczością podkreślić, że przekonanie o tym, iż to co jest udostępnione w Internecie można swobodnie kopiować i wykorzystywać w działalności gospodarczej jest błędne, działania takie mogą narazić przedsiębiorcę na odpowiedzialność także finansową.

Przedsiębiorca powinien regularnie dokonywać oceny działań prowadzonych w Internecie. Nie mniej jednak, można rekomendować, aby przy zamawianiu produktu, który ma być później sprzedawany, weryfikować sprzedawcę, kraj zakupu i unikać kupowania np. w popularnych chińskich serwisach aukcyjnych produktów określonych jako podobne, niemal takie same. Prezentując produkty, czy to zakupione od hurtownika czy wyprodukowane przez przedsiębiorcę należy ich zdjęcia zrobić samodzielnie, jeśli nie mamy wyraźnej, najlepiej pisemnej zgody na użycie zdjęć pochodzących z Internetu. Nie należy posługiwać się odwołaniem czy porównaniem z innymi towarami z użyciem znaków towarowych lub nazw firm. Jeżeli niezbędne jest posłużenie się znakiem towarowym to należałoby wybrać znak słowny, a nie graficzny. Należy również powstrzymać się od korzystania z nazw konkurentów w Google Ads, ponieważ zgodnie z orzecznictwem takie działanie może zostać uznane za czyn nieuczciwej konkurencji lub naruszenie praw własności intelektualnej.

Krok 5 – Przeciwdziałanie naruszeniom

W sytuacji, gdy dojdzie do naruszenia praw do znaków towarowych przysługujących przedsiębiorcy poprzez użycie należącego do niego znaku towarowego w nazwie domeny internetowej, przedsiębiorca może podjąć próby polubownego rozstrzygnięcia tej sprawy tj. uzyskania praw do domeny w drodze negocjacji i zawarcia umowy. Może również skorzystać z drogi sądowej oraz sądownictwa polubownego. Dla domen z końcówką .pl właściwy będzie Sąd Polubowny ds. Domen Internetowych przy Polskiej Izbie Informatyki i Telekomunikacji oraz Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie.

W sytuacji naruszenia praw do znaków towarowych czy praw autorskich do zdjęć poprzez ich publikację bez zgody ich autora, uprawniony poza polubownymi negocjacjami może również wybrać drogę powództwa cywilnego.

W obu tych sytuacjach przed sądami powszechnymi przedsiębiorcy przysługują m.in. następujące roszczenia: o zaniechanie niedozwolonych działań, usunięcie skutków niedozwolonych działań, naprawienie wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych lub wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści.

Krok 6 – Korzystanie z programów ochrony marek

Wartą uwagi opcją ochrony przysługujących przedsiębiorcy praw jest oferowane przez najpopularniejsze platformy do prowadzenia sprzedaży internetowej, wsparcie dla posiadaczy zarejestrowanych praw własności intelektualnej. Niektóre z platform, aby możliwa była z nimi współpraca wymagają wręcz wykazania, że dany podmiot podejmuje aktywne działania w celu ochrony wypracowanej własności intelektualnej tj. posiada zarejestrowane znaki towarowe lub wzory przemysłowe.

Przystąpienie do programów ochrony marek na platformach sprzedażowych lub aukcyjnych daje przedsiębiorcy narzędzia umożliwiające np. zgłoszenie nieuprawnionego posłużenia się należącym do przedsiębiorcy znakiem towarowym i żądanie usunięcia takiego ogłoszenia czy aukcji.

KROK 7 – Okresowa weryfikacja praw

Działając aktywnie na rynku, warto co jakiś czas przyjrzeć się swojej ofercie pod kątem efektywności ochrony, przeanalizować portfolio praw własności przemysłowej. Być może należy zabezpieczyć produkty na nowych terytoriach, a może pierwotne zgłoszenie było zbyt szerokie i można ograniczyć wykaz lub terytoria, może pojawiły się nowe produkty czy nazwy, które należałoby objąć ochroną? Bezwzględnie należy pamiętać o prowadzeniu kalendarza odnowień lub powierzyć to zadanie wyspecjalizowanej kancelarii.

Korzyści z praw wyłącznych są bardzo wymierne, poza uzyskaniem wyłączności korzystania, podnoszą prestiż przedsiębiorstwa, jego wartość, stanowią znakomite narzędzie strategii biznesowej, dlatego przy tak ważnych decyzjach warto wesprzeć się doradztwem wyspecjalizowanych w prawie własności przemysłowej prawników.

Autorki: Katarzyna Wypchło radczyni prawna, JWP Rzecznicy Patentowi i Arletta Miciukiewicz-Dutt rzeczniczka patentowa, JWP Rzecznicy Patentowi.

Artykuł opublikowany 11 marca 2022 roku w magazynie Biznes Lubuski >>